ارتقای سلامت نظام اداری
ارتقای سلامت نظام اداری:نقش نظارت رسمی و غیر رسمی(مشارکت مردمی،سازمانهای مردم نهاد و رسانه ها)با تاکید بر متغیر جنسیت
دکتر حسن عابدی جعفری ، لیلی حبیبی، داود حسینی هاشم زاده[1]
چکیده
در آغاز هزاره سوم، داده‌های موجود بیانگر ابتلاء بیشتر کشورها به فساد و تلاش‌های کم‌تر موفق آنها در مقابله با این پدیده است. نتایج پژوهش‌های انجام شده توسط سازمان شفافیت بین الملل در سال 2009 بین 168 کشور نشان می‌دهد مردم جهان فساد را یک مسئله و مشکل بزرگ می‌دانند که به‌طور گسترده‌ای زندگی آنان را تحت تاثیر قرار داده و از هر ده نفر یک نفر از مردم جهان رشوه پرداخت کرده است و این میزان در کشورهای حوزه آسیا– اقیانوسیه افزایش داشته است(TIReport, 2009).
سازمان شفافیت بین‌الملل برای سال های متمادی، برخی از کشورها مانند فنلاند، سنگاپور، دانمارک و… را به عنوان کشورهایی با حداقل فساد و درجه بالاتری از سلامت و مبارزه با فساد رتبه بندی نموده است.این رتبه‌بندیها نشان می‌دهد که بایستی برخی عوامل و سازوکارها از جمله سازوکارهای نظارتی و نظارت سازمان های مردم نهاد و… منجر به این وضعیت شده باشد که با مطالعه تجربه برخی از کشورها، می‌توان دانش موجود در این زمینه را کسب کرد. گزارش حاضر ضمن بررسی تقسیم کار ملی و نقش، وظایف و کارکردهای نهادها و مکانیسم های رسمی و غیر رسمی (سازمان های مردم نهاد، رسانه ها و …) مبارزه با فساد در اسناد بالا دستی (مبانی قانونی، بیانات مقام معظم رهبری) و بر اساس نتایج و یافته های حاصل از پیمایش(نوع شناسی نظارت(نظارت فراسازمانی، درون سازمانی، غیر دولتی و…) از دیدگاه پاسخگویان با تاکید بر جنسیت(زنان و مردان) و میزان آن در نظام اداری کشور) و ضرورت پیشگیری و کنترل آن با تاکید بر نقش آمبودزمان[2] (سازمان یا نهاد بازرسی و رسیدگی به شکایات)به عنوان مکانیسم نظارتی فراگیر، جامع و موثر به منظور بهرهگیری از تجربیات سایر کشورها به مطالعه تجربیات کشورهای منتخب در امر مبارزه با فساد از طریق نهادها و مکانیسمهای نظارتی و قانونی پرداخته و در نهایت ضمن ارایه تقسیم کار ملی در حوزه نظارت به بحث و نتیجه گیری پرداخته است.
این مطالعه با استفاده از روش ترکیبی مطالعه تطبیقی و پیمایشی(بااستفاده از ابزار پرسشنامه) انجام شده است. جامعه آماری این مطالعه کارکنان شاغل در دستگاههای خدمات دهنده عمومی در شهر تهران بوده است، که با توجه به محدودیتهای موجود 17 دستگاه مورد مطالعه قرار گرفته است. تعداد نمونه مورد بررسی 534 نفر بوده که 45.5 درصد زن و 54.5 درصد مرد بودند. نتایج حاصله در اکثر متغیرهای مورد مطالعه تفاوت معناداری بین ادراکات و نگرش های زنان و مردان کارمند نشان نمی دهد، اما در برخی موارد مهم تفاوتهایی به چشم میخورد. میانگین نمره ارزیابی نظارت و اقدامات فرا سازمانی در مقابله با فساد، در میان کارکنان زن بیشتر از کارکنان مرد است.ولی میانگین نمره ارزیابی و اهمیت نظارت و اقدامات غیردولتی در مقابله با فساد در میان کارکنان مرد بیشتر از کارکنان زن است، و این تفاوت از نظر آماری معنادار است. داده‌های مربوط به کارآمدی نظارت رسانهها و سازمانهای غیردولتی بر فساد نیز حاکی از آن است که پاسخگویان از نحوه و عملکرد نظارت سازمان غیردولتی بر فساد نیز رضایت ندارند. به عبارت دیگر، آنها عملکرد نظارتی سازمانهای مدنی و رسانهای غیردولتی بر فساد را مؤثر و کارآمد ارزیابی نکردهاند.
اما نکته قابل تامل در این میان این است که هم زنان و هم مردان ارزیابی ضعیفی از نظارت در ابعاد مختلف دارند. هر چند ارزیابی زنان اندکی مثب تر است.
کلیدواژه‌ها
مبارزه با فساد، تقسیم کار ملی، نظارت،آمبودزمان،جنسیت ،سازمان های مردم نهاد(NGOs) رسانه، تجربه سازمانهای بین المللی، تجربه کشورها، تجربه ایران
[1] ( مدیر مرکز مطالعات ارتقاء سلامت اداری دانشکده مدیریت دانشگاه تهران)
[2] - Ombudsman