سوال تفصیلی:
مسئولین میتوانند با ارائه داده‌های غلط به مردم با ظاهری درست، دروغ‌های بسیاری را در قالب اطلاعات درست بیان کنند. به بیانی، شفافیت ابزار سوء استفاده برخی مسئولین می‌شود. این مشکل را چطور حل می‌کنید؟
پاسخ سوال:
پیش از این که بخواهیم به بررسی پاسخ این سؤال بپردازیم، باید این نکته را درنظر آوریم که در مقام مقایسه، اقدامات مفسدانه و سودجویانه در فضای محرمانگی، عرصه بازتر و مجال بیشتری برای بروز و ظهور پیدا خواهند کرد. لذا در هر صورت حالت انتشار اطلاعات در مقایسه با عدم وجود اطلاعات، مطلوب‌تر است. اما در پاسخ به این‌که چه تضمینی برای صحت اطلاعات منتشرشده وجود دارد، باید توجه خود را به راهکارهایی معطوف سازیم که ما را به صحت اطلاعات، رهنمون ساخته و یا کذب آنها را به‌سادگی برای ما معلوم خواهد کرد:
دادهها یکدیگر را پوشش خواهند داد: دادهها و اطلاعات منتشرشده از سوی یک نهاد در ارتباط با دادهها و اطلاعات سایر نهادها و دستگاه‌ها خواهد بود و این پیوستگی دادهها به یکدیگر، هرگونه اقدام برای تحریف و دست‌بردن در آنها را با مشکلات جدی رو‌به‌رو خواهد ساخت، به‌گونه‌ای که عدم هماهنگی و ناهم‌خوانی اطلاعات با یکدیگر به‌راحتی قابل درک خواهد بود.
ارزیابی و نظارت عمومی: نظارت و توجه عمومی جامعه و مردم به اطلاعات منتشرشده، میتواند گواه صحیحی از صحت و سقم این اطلاعات باشد. بدون شک اثرات فساد و سودجویی در پس پرده اطلاعات نادرست، در جامعه ظاهر خواهد شد و این جامعه است که درباره‌ی واقعیت این اطلاعات قضاوت خواهد کرد.
ساز و کار صحت سنجی اطلاعات (fact checkers) برای بررسی صحت اطلاعات ارائه شده و کشف اطلاعات نادرست تعبیه شده است. این سازوکار به تمامی مردم این اجازه را میدهد که اطلاعات بیان شده توسط مسئولین و یا نهادهای مختلف را با واقعیات پیرامونی خود چک کنند و در صورت عدم تطابق با واقعیات، آنها را گزارش کنند و به اطلاع باقی مردم برسانند.
ساز و کار گزارشگری تخلف (whistle blowing) باعث می‌شود تا احتمال کشف مصادیقی که اطلاعات به صورت عمدی اشتباه ارائه می‌شوند، به صورت چشمگیری افزایش یابد.
وجود رقابت‌های سیاسی و حزبی: با فرض انتشار اطلاعات، گروهها و احزاب رقیب با تمام ابزارهای خود از جمله رسانه هایی که در اختیار دارند، سعی در افشای تخلفات رقیب در عدم انتشار دادهها یا انتشار داده های کذب خواهند نمود و همین رقابت بین احزاب یکی از زمینه های جلوگیری از انتشار اطلاعات دروغ است.
در صورتی که جرم‌انگاری ارائه اطلاعات اشتباه سنگین باشد، ریسک ارائه اطلاعات اشتباه افزایش یافته و در نتیجه اطلاعاتِ اشتباه کمتری ارائه خواهد شد و مسئول مربوطه از بیان اطلاعات نادرست پرهیز میکند، چرا که رسوایی بعد از ارائه اطلاعات نادرست، بسیار برای او سنگین تر خواهد بود.
با شفاف بودن فرایند تولید و ارائه دادهها، می‌توان به ثبت اطلاعات اشتباه پی برد و با مصادیق آن برخورد کرد. در کشورهای گوناگون، برای تولید، تحلیل، و ارائه داده ها به عموم مردم، سیاست های متعددی اتخاذ شده است و هر کشور تلاش دارد موضع خود را در قبال این موضوع با توجه به مصالح خود، به طور دقیق مشخص نماید. (Open Data Policy)
هر آمار و داده‌ای در هر حوزه‌ای، به دست متخصصان آن حوزه خواهد رسید. متخصصان هر حوزه به دلیل تسلطی که بر آن حوزه دارند، میتوانند اطلاعات اشتباه را از اطلاعات درست تفکیک کرده و آنها را گزارش کنند.
بطور خلاصه، چنین سوالی زمانی پیش می آید که اطلاعاتی که به مردم داده می شود، بصورت ناقص و یا در زمان غیر مناسب ارائه شود. در این صورت با توجه به تعریف مشخصی که از شفافیت صورت گرفته است، شفافیت رخ نداده است. در واقع مسئولین زمانی میتوانند از اطلاعات سوء استفاده کنند که اطلاعاتی ناقص، بی هدف، گمراه کننده و نامتناسب با شرایط ارائه دهند. نبود مرجعی ثابت، مشخص و رسمی در کشور برای ارائه دقیق و بی طرفانه اطلاعات میتواند در ایجاد این مشکل موثر باشد. در صورتی که پایگاههای داده قوی که تمامی اطلاعات حاکمیتی را در خود ذخیره کند و به اطلاع مردم برساند وجود داشته باشد، سوء استفاده و جعل اینگونه داده ها بسیار سخت تر و پر ریسک تر خواهد بود.