معمولاً در متون سیاستگذاری رفتاری، به ارائه بینشها و ابزارهایی مانند مشوقهای غیرمادی، تعهدات، نحوه انتقال پیام، معماری انتخاب، گزینههای پیشفرض و… اشاره میشود. ولی تعداد متونی که به چگونگی «تحلیل»، «پیادهسازی» و «ارزیابی» این سیاستها پرداخته باشند زیاد نیست. اکنون در چند یادداشت میخواهیم به فرایند تحلیل این سیاستها بپردازیم.
«تحلیل سیاست» اصلاً یعنی چه؟
هنگامی که میخواهیم برای تغییر رفتار شهروندان سیاستگذاری کنیم، باید از کجا آغاز کنیم؟
چه نظریههایی میتواند به ما در مطالعه جامعه هدف کمک کند؟
در این یادداشت به پاسخ این پرسشها خواهیم پرداخت
و سپس در قالب یک نمونه موردی میبینیم که چگونه سازمان ملی سلامت انگلستان به سیاستگذاری برای کاهش مصرف دخانیات در شهرستان اسکس (Essex) پرداخت.
خلاصهٔ این یادداشت را در INSTANT VIEW:zap: ببینید.
لینک یادداشت کامل در وبگاه اندیشکده مطالعات حاکمیت و سیاستگذاری شریف: https://goo.gl/PKh8Gj
کانال تخصصی اقتصاد و مالی رفتاری @BehavioralEconomicsAndFinance
اگر جز مسیرهای اصلی ما برای تحقق شفافیت حاکمیت، مطالبه عمومی مردم کشورمان هست
بررسی اینکه این رفتار چگونه در مردم ما ایجاد شود نیاز به مطالعهای از این جنس دارد که در واقع همان تغییر رفتار مردم در زمینه مطالبه گری و اهمیت شفافیت حکومت است.
مقدمهای بر تحلیل سیاستهای تغییر رفتار- شناخت جامعه
تحلیل سیاست» به ما میگوید که این جملات و برنامههای نوشتهشده ما نیستند که باید زیبا و مطابق با وضعیت مطلوب ما باشند؛ بلکه آرایش اجتماعی جدیدی که در واکنش به این سیاست، در جهان واقع روی خواهد داد، باید مورد پیشبینی و محک قرار بگیرد.پرسش: به برخی از سیاستهای ناموفق در کشور بیندیشید و در مورد دلایل ناکامی سیاستگذاران، با توجه به تعریف تحلیل سیاست، بحث کنید.
مقدمهای بر تحلیل سیاستهای تغییر رفتار- شناخت سیستمی رفتار
در قسمت قبلی راجع به روش شناخت جامعه از طریق مطالعات روانشناختی صحبت کردیم؛ اما مطالعات شناخت جامعه را میتوان در سطوح تحلیل بالاتر نیز انجام داد. در چارچوبها و نظریات روانشناسی اجتماعی (که در قسمت قبل چند نمونه معروف از آنها معرفی شد)، به تحلیل پارامترهای روانی فرد میپردازیم که نهایتاً منجر به رفتار یا انتخاب میشود[۱]. ولی در مطالعات سطوح بالاتر، راجع به الگوهای رفتاری تکرارشونده بر اثر محیط صحبت میشود. مثلاً چطور میشود که قاطبه افراد در یک محیط، به شکلی خاص رفتار میکنند و هنگامی که در محیط و شرایط دیگری قرار میگیرند به نحوی دیگر و مشابه سایر افراد. برخی از مطالعات به بررسی «سبک زندگی»[۲] از این منظر پرداختهاند.[۳]
تحلیل سیاستهای تغییر رفتار (قسمت پنجم) به نظر شما، آییننامه ارتقای اعضای هیئت علمی دانشگاهها، یک سیاست تغییر رفتار موفق بوده است یا خیر؟
افراد به این پرسش، پاسخهای متنوعی میدهند! میتوان گفت هم بله، هم خیر. از طرفی واقعاً موجب تغییر رفتار شده است ولی از طرف دیگر…
در بسیاری از مواقع، سیاستهای ما اجرا میشود و به اهداف تعیینشده نیز دست مییابیم، ولی اثرات غیرمنتظرهای نیز در نتیجه آنها پدید میآید.
در این یادداشت، مختصری راجع به تحلیل اثرات جانبی و غیرمنتظره سیاستها و مثالهایی از «توسعه روستایی» و «پیوست فرهنگی» را در آن ببینید.
تحلیل سیاستهای تغییر رفتار (قسمت چهارم) بسیاری از سیاستهای تغییر رفتار، از طرف جامعه با مقاومت روبرو میشوند. شهروندان بسیاری از مواقع دوست ندارند که کسی رفتار آنها را تغییر دهد، دیگر چه برسد به حکومت!
چگونه میتوانیم میزان پذیرش عمومی یک سیاست را تحلیل کنیم؟
در این یادداشت قصد داریم پرونده تحلیلهای پیشینی را فعلاً ببندیم! یک دسته از روشهای تحلیل بسیار متداول در کشور ما، روشهای مبتنی بر قضاوت خبرگان است: مصاحبه، گروه کانونی، دلفی و… در این یادداشت ابتدا با روش دلفی سیاستی (Policy Delphi) آشنا خواهیم شد.
همچنین در حد مروری اجمالی، سعی میکنیم شما را با تحلیل ذینفعان، تحلیل حقوقی، تحلیل ریسک و تحلیل فلسفی-اخلاقی آشنا کنیم.
تفاوت تحلیلهای پیشینی و پسینی در سیاستگذاری عمومی چیست؟ کدامیک اهمیت بیشتری دارد و بیشتر در شکلگیری سیاستها تعیینکننده است؟ منظور از اصطلاح «سیاستگذاری شواهدمحور (evidence-based)» که امروزه به فراوانی شنیده میشود، چیست؟ ماهیتِ «بینش (insight)» در سیاستهای شواهدمحور چیست؟
مثالهایی از «بینش» را در سیاستهای کاهش خشونت خانوادگی در نیوزلند ببینید.
وقتی در مورد سبک زندگی صحبت میشود، انگار در مورد فرم رفتار صحبت میشود.
استمرار هم از دیگر ویژگیهای سبک زندگی است.
سبک زندگی، انتخابی است نه الزامی و قانونی. بسیاری از رفتارهای ما بدون نیاز به قانون باید اصلاح بشود. زیاد بودن قانون نشانه ضعف فرهنگ ماست. ادب و سبک زندگی با قانون کنترل نمیشود. بلکه با روابط انسانی کنترل میشود.
با سبک زندگی، دینداری را آسان کنید. مثلاً احترام برادران کوچکتر به بزرگتر در قبول دین خیلی مؤثر است.
در تربیت، مادر خیلی مهم است.
علی (ع): به وسیله ادب، تیزهوشی به دست میآید.
قلبت را با ادب، جلا بده. یکی از آثار ادب، مهربانی است؛ مثل چمران.
یکی از آثار ادب، سهولت انجام فرائض دینی است.
کنترلکنندههای سریالهای تلویزیون به جای شرعیات بیشتر به بیادبی توجه کنند.
ادب آثار عجیبی دارد.
حجه الاسلام پناهیان ۲۵ شهریور ۱۳۹۷ هیئت میثاق با شهدای بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق علیهالسلام