سایت حوزه: از مولایمان امام صادق علیه السلام درباره امر به معروف و نهی از منکر سؤال شد: آیا بر تمام امت واجب است یا نه؟
فرمود: نه. پرسیدند: چرا واجب نیست؟ فرمود: این کار بر عهده شخص نیرومندی است که فرمانش را ببرند و معروف را از منکر باز شناسد، نه بر کسانی که ناتوانند و خود هدایت نیافته اند و از روی ناآگاهی دیگران را از حق به سوی باطل می خوانند.
وقتی بر همه واجب نیست پس چه لزومی دارد برای همه شفاف شود؟
به نظر می‌رسد امر به معروف و نهی از منکر را می‌توان با دو رویکرد فردی (خصوصی) و ساختاری (عمومی) تحلیل کرد. در تحلیل فردی، همین نکاتی که در بالا آمد صحیح است؛ یعنی هم نباید در زندگی شخصی افراد تجسس کرد و هم فرد خاطی، وظیفه ندارد و اصلا نباید، منکری که مرتکب شده یا معروفی که ترک کرده را بیاید علنی اعلام کند تا برای سایر افراد، شرایط امر به معروف و نهی از منکر فراهم آید.
اما وقتی رویکرد به امر به معروف و نهی از منکر از فردی به ساختاری تغییر پیدا کند، آن وقت قضیه متفاوت است. برای مثال همانطور که حکومت برای نهی شهروندان از ارتکاب منکری همچون عبور از چراغ قرمز، دوربین قرار می‌دهد تا اعمال مردم را شفاف تحت نظر داشته باشد یا برای امر کردن شهروندان به انجام معروفی چون پرداخت مالیات، از آن‌ها شفافیت مالی و اقتصادی را طلب می‌کند، هیچ کس نمی‌گوید چرا حکومت برای اِعمال ساختاری امر به معروف و نهی از منکر، از شهروندان طلب شفافیت کرده است چراکه هر عاقلی می‌داند لازمه امر به معروف و نهی از منکر حکومت نسبت به مردم، شفافیت اعمال مردم برای حکومت است. دقیقا به همین دلیل اگر مردم هم بخواهند به وظیفه امر به معروف و نهی از منکر خود در قبال حکومت عمل کنند، این امر به معروف و نهی از منکر هم از جنس ساختاری است و بالطبع شهروندان برای انجام این وظیفه، نیاز به دانستن عملکرد حاکمیت دارند چراکه لازمه اِعمال این نوع از امر به معروف و نهی از منکر (یعنی نوع ساختاری و عمومی آن)، شفافیت است؛ چه از بالا به پایین باشد و چه از پایین به بالا.
به عنوان یک تحلیل شخصی قابل قبوله حرفتون اما چون امربه معروف و نهی از منکر یک مفهوم دینی اگر در توسعه‌ی این مفهوم به حالت فردی و ساختاری و باقی مسائل بیان شده استدلال و استناد هم بیارید به نظرم بیشتر قابل دفاع میشه و میشه در جلسات وقتی به اصل ۸ قانون اساسی استناد میکنیم از این مباحث استفاده کنیم
نکته دقیقی است. ان شاالله به تدریج، مطالبی رو درج خواهم کرد.
اجمالا این تعریف اباعبدالله الحسین علیه السلام در مورد «امر به معروف و نهی از منکر» رو ملاحظه کنید.
مصادیقی که حضرت بر می‌شمارن، هیچ کدوم فردی به اون معنایی که ما فکر میکنیم نیستند بلکه همه مصادیق اجتماعی و عمومی امر به معروف و نهی از منکر هستند.
بخشی از خطبه امام حسین علیه السلام در منا در سال58هجری قمری:
ذلِکَ أَنّ الأمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النّهْی عَنِ الْمُنْکَرِ دُعأٌ اِلَی الإِسْلامِ مَعَ رَدِّ الْمَظالِمِ وَ مُخالَفَةِ الظالِمِ، وَ قِسْمَةِ الْفَیْءِ وَ الْغَنائِمِ، وَ أَخْذِ الصّدَقاتِ مِنْ مَواضِعِها وَ وَضْعِهٰا فی حَقِّها.
ترجمه: امر به معروف و نهی از منکر عبارت است از دعوت به اسلام؛ (یعنی جهاد اعتقادی خارجی) به اضافه بازگرداندن حقوق ستمدیدگان به ایشان؛ و مخالفت و مبارزه با ستمگران (داخلی)؛ و کوشش برای اینکه ثروت‌های عمومی و درآمد جنگی طبق قانون عادلانه اسلام توزیع شود، و صدقات(زکات و همۀ مالیاتهای الزامی یا داوطلبانه) از موارد صحیح و واجب آن جمع آوری و گرفته شود، و هم در موارد شرعی و صحیح آن به مصرف برسد.