شفافیت شرکتی
منظور از شفافیت شرکتی (Corporate transparency) این است که اقدامات یک شرکت (اعم از دولتی، خصوصی، عمومی، تعاونی، خیریه و سمن) تا چه اندازه برای سایرین (عموم، دولت و نهادهای ناظر) رویت پذیر است.
سه سطح می توان برای شفافیت شرکتی قائل شد:
1- شفافیت برای اعضای شرکت (البته میتوان درجه بندی قائل شد از مدیرعامل، اعضای هیئت مدیره، بازرس، حسابداران، مدیران، کارمندان میانی و کارکنان عادی)
2- شفافیت برای دولت و نهادهای نظارتی (نظیر سازمان های بازرسی، مالیات و غیره)
3- شفافیت برای عموم مردم و رقباء
اگرچه بین این سه سطح همپوشانی وجود دارد، اما برخی اطلاعات ممکن است فقط برای اعضای شرکت یا سهامداران قابل دسترسی باشد نه عموم مردم. مثلاً یکی از خطوط قرمز شفافیت، آشکارسازی اسرار تجاری است. مسلماً از یک شرکت خصوصی انتظار نمی رود که اطلاعات تجاری خود را در اختیار عموم مردم و رقباء قرار دهد.
در این موضوع، درباره این مباحث گفتگو خواهیم کرد:
1- شفافیت شرکتی چیست؟
2- شاخص های شفافیت شرکت ها کدامند؟
3- انواع کاربران و سطوح دسترسی مطلوب در شفافیت شرکت ها کدامند؟
4- چه شاخص هایی برای سنجش شفافیت یک شرکت وجود دارد؟
5- آیا بین انواع شرکت ها نظیر خصوصی، دولتی، تعاونی، سمن و غیره به لحاظ شفافیت تفاوت وجود دارد؟ در صورتی که پاسخ مثبت است، این تمایزات کدامند؟
و سایر پرسش های مرتبط
سازمان شفافیت بین الملل (TI) در سال 2012، شاخصی تحت عنوان شفافیت شرکتی ارائه کرده است. این شاخص بر سه مولفه استوار است:
[justify]1- برنامه های مقابله با فساد (Anti-corruption programmes): منظور میزان تعهد شرکت به مقابله با فساد و ارتقای قواعد اخلاقی در بین مدیران، کارکنان، شرکاء و سایر کنشگران مرتبط از طریق یک شبکه ارزشی است. در سال 2009، سازمان شفافیت بین الملل دستورالعمل گزارش دهی در مورد مبارزه با فساد را ارائه کرد که در آن 10 اصل برای مقابله با فساد معرفی شده بود. این سند از اصول تجاری مقابله با فساد (the Business Principles for Countering Bribery) برگرفته شده بود که در آن پیشنهادات مشخصی به شرکت ها برای مقابله با فساد و شفافیت ارائه شده بود. ابعاد سنجش این مولفه به شرح زیر بوده است:[/justify]
[justify]1-1- عمل به تعهدات قانونی (Compliance with laws commitment)[/justify]
[justify]1-2- تدوین کُدهای اخلاقی قابل تعمیم به تمام کارکنان (Code applies to all employees)[/justify]
[justify]1-3- کانال های گزارش دهی قابل اعتماد (Confidential reporting channel)[/justify]
[justify]1-4- حمایت از سوی رهبران شرکت (Leadership support)[/justify]
[justify]1-5- ممنوعیت اقدام متقابل برای گزارشگران تخلف (Prohibition of retaliation for reporting)[/justify]
[justify]1-6- هدیه، مهمان نوازی و سفر (Gifts, hospitality, travel)[/justify]
[justify]1-7- برنامه های آموزشی در محل (Training programme in place)[/justify]
[justify]1-8- تدوین کُدهای اخلاقی برای عامل ها (Code applies to agents)[/justify]
[justify]1-9- آشکارسازی اعانه های سیاسی (Disclosure of political contributions)[/justify]
[justify]1-10- ممنوعیت پرداخت تسهیلات (Prohibition of facilitation payments)[/justify]
[justify]2- شفافیت سازمانی (Organizational Transparency): برای سنجش این بُعد، میزان اطلاعاتی که شرکت ها آشکار می کنند، در نظر گرفته می شود. از قبیل عنوان شرکت، درصد سهام و حوزه فعالیت. [/justify]
[justify]3- گزارش های کشور به کشور (country-by-country reporting): در توصیف این بُعد این گونه توضیح داده شده است: شهروندان کشورهای درحال توسعه که اغلب میزبان شرکت های چندملیتی هستند، می بایست اطلاعات کافی برای ارزیابی فعالیت های این شرکت ها را داشته باشند. این مشاغل به صورت محلی درآمد و سود ایجاد می کنند و از طریق حق امتیاز، مالیات و نظایر آن، در بودجه عمومی مشارکت می کنند. به طور مثال، ممکن است قراردادهای دولتی، شامل مشوق های مالیاتی باشد که می بایست به صورت شفاف و منصفانه مورد مذاکره قرار بگیرد و آشکار شود. به این صورت، قدرتهای محلی می بایست نسبت به شهروندان خود و جامعه جهانی، مسئولیت پذیر باشند. در غیاب گزارش های کشور به کشور، عموم مردم، نسبت به میزان سودی که این فعالیت ها تولید می کنند و سیاست های دولت خود در قبال شرکت های چندملیتی، بی اطلاع خواهند بود.[/justify]
[justify]شرکت نفت و گاز نروژی استات اویل (Statoil) رتبه اول در این شاخص را کسب کرده است.[/justify]
جالبه بدونید خود شرکت‌ها هم بعضا یک گزارش شفافیت ارائه می‌دهند.
این متن از ویکی‌پدیا را ببینید:
transparency report is a statement issued on a regular basis by a company, disclosing a variety of statistics related to requests for user data, records, or content. Transparency reports generally disclose how frequently and under what authority governments have requested or demanded data or records over a certain period of time. This form of corporate transparency allows the public to discern what private information governments have gained access to through search warrants and court subpoenas, among other methods. Some transparency reports describe how often, as a result of government action or under copyright provisions, content was removed. Disclosing a transparency report also helps people to know about the appropriate scope and authority of content regulation for online discussions.[1]Google first launched a transparency report in 2010, with Twitter following in 2012. Additional companies began releasing transparency reports as during the aftermath of the global surveillance disclosures beginning in 2013, and the number of companies issuing them has increased rapidly ever since. Transparency reports are issued today by a variety of technology and communications companies, including Google, Microsoft, Verizon, AT&T, Twitter, Apple, Dropbox, Facebook, Yahoo and CloudFlare. Several companies and advocacy groups have lobbied the U.S. government to allow the number of secret data requests (requests which include a gag orders - including National Security Letters) to be described within ranges in the report.
معرفی پایگاه داده باز شرکت‌های دنیا (The Open Database Of The Corporate World)
در راستای شفافیت شرکت‌های خصوصی، پایگاه داده‌ی https://opencorporates.com/ اطلاعات قریب به 189 میلیون شرکت در دنیا را منتشر کرده است. هدف اصلی این پایگاه داده، این‌گونه ذکر شده است:
«شفافیت شرکتی، یک الزام مهم برای جامعه‌ی عادلانه‌تر است. این نوع شفافیت، برای اطمینان از این‌که، تک‌تک افراد جامعه، می‌دانند با چه کسی و برای چه کسی کار می‌کنند، برای مبارزه با فساد و جرم، محافظت از دموکراسی و ایجاد محیط کسب‌وکار و جامعه‌ای مطمئن، مهم است».
با جستجوی شرکت‌های مختلف، با انبوهی از اطلاعات مربوط به این شرکت‌ها مواجه می‌شویم. به‌طور مثال، با جستجوی شرکت British Petroleum با نتیجه زیر مواجه می‌شویم:
برخی از اطلاعات مهمی که در این پایگاه داده برای هر شرکت، منتشر می‌شوند، به شرح زیر است:
شماره یا کد شرکت
وضعیت شرکت (فعال/غیرفعال)
تاریخ تأسیس شرکت
نوع شرکت (سهامی عام، مسئولیت محدود و …)
کشور ثبتی شرکت
آدرس ثبتی شرکت
آخرین تاریخ انتشار اطلاعات مالی
اسامی سابق شرکت
اسامی اعضای هیئت‌مدیره و مدیران شرکت به همراه سمت و تاریخ شروع به کار
اسامی اعضای سابق هیئت‌مدیره شرکت و تاریخ فعالیت
وب‌سایت اصلی شرکت
اظهارنامه کنترل شرکت (Statements of control): منظور این است که شرکت چگونه کنترل می‌شود. مثلاً در آخرین به روزرسانی این‌گونه درج شده است: مالکیت سهام، حقوق رای‌دهی برای انتصاب یا عزل اعضای هیئت‌مدیره
آدرس شعب شرکت در دنیا
وضعیت ثبت برند شرکت و تاریخ انقضاء و سایر اطلاعات مربوط
