در این مطلب می کوشیم تا مدل های مطلوب حکمرانی را استخراج کنیم. در این مدل، به طور ویژه، توجه به جایگاه استراتژی های مقابله با فساد، ارتقای شفافیت، مدیریت تعارض منافع و غیره، مدنظر قرار دارد.
اولین شاخص، شاخص های حکمرانی جهانی (Worldwide Governance Indicators) است که در ایران به شاخص حکمرانی یا شاخص حکمرانی خوب، معروف است. این شاخص از سه بُعد (مولفه یا زیر-شاخص) تشکیل شده است که عبارتند از:
1- اعتراض و پاسخگویی (Voice and Accountability)
2- ثبات سیاسی و فقدان خشونت (Political Stability and Absence of Violence)
3- کارآمدی حکومت (Government Effectiveness)
4- کیفیت قانون گذاری (Regulatory Quality)
5- حاکمیت قانون (Rule of Law)
6- کنترل فساد (Control of Corruption)
شاخص کسب و کار (Ease of doing business index)
این شاخص از نوامبر 2001 سالانه از سوی بانک جهانی منتشر می شود. این شاخص در واقع نشان دهنده سهولت و مناسب بودن فضای هر کشور برای انجام فعالیت های اقتصادی و تجاری است. این شاخص از ده بُعد یا مولفه تشکیل شده است:
۱- شروع به کار کسب و کار Starting a Business
2- کسب مجوز ساخت و ساز Dealing with Construction Permits
3- دریافت انرژی برق Getting Electricity
4- ثبت مالکیت Registering Property
5- دریافت اعتبار Getting Credit
6- حمایت از سرمایه گذاران جزء Protecting Minority Investors
7- پرداخت مالیات Paying Taxes
8- تجارت فرامرزی Trading Across Borders
9- اجرای قراردادها Enforcing Contracts
10- پرداخت بدهی ها Resolving Insolvency
وب سایت مجمع جهانی اقتصاد (World Economic Forum) در صفحه مربوط به فساد، مدلی برای مقابله با فساد ترسیم کرده است. این مدل با همکاری دانشگاه آکسفورد و سایر متخصصین حوزه، طراحی شده است. این مدل به شکل دوایر تو در تو همراه با روابط بین عوامل، ترسیم شده است.
در دایره اول، هفت عامل، در کنترل فساد، شناسایی شده اند.
1- حاکمیت قانون و اجرای آن (Rule of Law and Enforcement)
2- آگاهی عمومی و آموزش (Public Awareness and Education)
3- جریان مالی غیرقانونی (Illicit Financial Flows)
4- کنش جمعی (Collective Action)
5- یکپارچه سازی کسب و کار (Business Integrity)
6- تکنولوژی های تسهیل کننده شفافیت (Transparency-Enabling Technologies)
7- شفافیت و حکمرانی باز (Transparency and Open Government)
در این مدل، شاخص های خوبی برای حکمرانی خوب و مقابله با فساد، در دسترس است.
در تعريف حکمرانی سه اصطلاح مورد توجه صاحبنظران قرار میگيرد: پاسخگويی و حساب پس دهی، مشروعيت و شفافيت (پورعزت،1387،ص18-19 ).
طبق جدیدترین تعریف بانک جهانی، حکمرانی خوب، در اتخاذ سیاست‌های پیش‌بینی‌شده آشکار و صریح دولت( که نشاندهنده شفافیت فعالیت‌های دولت است)؛ بروکراسی شفاف، پاسخگویی دستگاه‌های اجرایی در قبال فعالیت‌های خود؛ مشارکت فعال مردم در امور اجتماعی و سیاسی و نیز برابری همه افراد در برابر قانون، تبلور می‌یابد.(قطبی و اسماعیلی1396،ص50)
رهنورد و یزدانشناسان(1394) با بررسی مناسبی که در مورد ابعاد حاکمیت خوب انجام داده‌اند مشخص می‌شود که پاسخگویی، شفافیت و مبارزه با فساد از مهم‌ترین شاخص‌های حکمرانی خوب هستند که دیدگاه‌های مختلف در مورد اهمیت آن‌ها بیان کرده‌اند:
ابعاد حاکمیت خوب از دیدگاه صاحبنظران(رهنورد و یزدانشناسان1394)
