۱-۲ فناوری تجاری
یکی از فناوری‌هایی که نقش چشمگیری در توسعه اقتصادی کشورها دارد، فناوری تجاری است. امروز برخی از کشورها مثل هنگ‌کنگ رشد اقتصادی خود را مرهون فناوری‌های تجاری هستند.
این فناوری از همان زمانی که داد و ستد و معاملات در جوامع رواج یافت تا امروز که شاهد سامانه‌های حسابداری پیشرفته و تجارت الکترونیک هستیم؛ حضوری چشمگیر داشته است.
بدون وجود فناوری‌های تجاری مناسب، عرضه و فروش محصولات امکان‌پذیر نیست و در نتیجه تولید محصولات هم دچار مشکل خواهد شد؛ به عبارت دیگر فناوری‌های سخت بدون حضور موثر فناوری های نرم مثل فناوری تجاری، به سودآوری نمی‌رسند و ارزش افزوده تولید نمی‌کنند.
فناوری‌هایی مانند بازاریابی، تبلیغات، توزیع، انبارداری، حسابداری و تجارت الکترونیک، همه و همه از انواع فناوری‌های تجاری هستند. در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم فناوری‌های تجاری گوناگونی توسعه و کاربرد یافته‌اند. در این دوره نوآوری‌های متعددی در نهادهای اقتصادی پدید آمده که سامانه‌های ثبت اختراع، حقوق مالکیت معنوی و توسعه بازارهای سهام و بورس از جمله آنها هستند.
۲-۲ فناوری اجتماعی
فناوری اجتماعی برای اولین بار در کتاب «فناوری اجتماعی» نوشته اولاف هلمر و همکارانش از انتشارات توسعه رند به کار رفت.
فناوری اجتماعی به آن دسته از فناوری های نرم اطلاق می‌شود که از علوم اجتماعی نشأت می‌گیرند و هدف آنها کاربرد علوم اجتماعی در جهت رفاه و آسایش بیشتر مردم و شکل دادن به جوامع پیشرفته است.
با وجود پیشرفت‌های چشمگیری که در ۳۰۰ سال اخیر در دانش جامعه‌شناسی پدید آمده و با وجود نقش و تأثیر فراوان فناوری‌های اجتماعی در پی‌ریزی جامعه‌ای سالم و پیشرفته، به نظر می‌رسد این فناوری‌ها نتوانسته آنگونه که باید نقش خود را در جوامع ایفا کند. دلیل این امر را بسیاری از صاحبنظران از جمله محقق ژاپنی مسیومو یوجی در عدم تعادل میان فناوری‌های اجتماعی و فناوری‌های سخت می‌داند. او می‌گوید:
«بداقبالی جامعه مدرن به خاطر توسعه شابان فناوری‌های سخت و عقب‌ماندگی فناوری‌های اجتماعی در مقایسه با آن است.»
او در کتاب خود به عنوان «درآمدی بر فناوری اجتماعی: مباحثه گروهی» فناوری‌های اجتماعی را فناوری‌هایی می‌داند که مناسبات اجتماعی و پدیده‌های روانی را در یک جامعه کنترل می‌کند.
فناوری‌های اجتماعی، زیرشاخه‌های متنوع و گوناگونی دارد. فناوری تأمین اجتماعی حوزه مهمی از فناوری‌های اجتماعی است که خود شامل فناوری تأمین امنین فناوری‌های دادرسی و دادگستری و نیز خدمات بهداشتی درمانی است.
فناوری‌های ارتباطی هم حوزه مهمی در فناوری‌های اجتماعی است که از نظام پستی قدیمی تا شبکه‌های رایانه‌‌ای و شبکه‌ها یا رسانه های اجتماعی مانند فیس‌بوک را در بر می‌گیرد. وقتی از نرم افزار ها و شبکه‌های اجتماعی سخن می‌گوییم، منظور ما ابزارها و تجهیزات مورد استفاده در این شبکه‌ها نیست، بلکه رویه‌ها، مقررات و فرهنگ حاکم بر این شبکه‌هاست.
فناوری ایجاد و توسعه کارآفرینی را هم می‌توان یک فناوری اجتماعی برجسته دانست که هدف آن کمک به راه‌اندازی شرکت‌های کوچک کارآفرین است. این بخش درواقع بخشی از «فناوری توسعه سازمانی» است.
۳-۲ فناوری فرهنگی
قبل از تعریف فناوری فرهنگی، باید با مفهوم «فرهنگ» بیشتر آشنا شویم.
تعاریف مختلفی برای فرهنگ ارائه شده که آن را در سطوح مختلف و دیدگاه‌های متنوع مورد بحث قرار می‌دهد. اولین‌بار سر ادوارد برنت تیلور در سال ۱۸۷۱ فرهنگ را بدین شکل تعریف کرد:
«فرهنگ یا تمدن مجموعه‌ای از همه دانش‌ها، عقاید، هنرها، اخلاقیات، حقوق و آداب و رسومی است که هر عضو جامعه باید از طریق یادگیری کس کند.»
فرهنگ مقوله‌ای است که بیش از آنکه در سطح فردی تعریف شود، در سطح یک جامعه و گروه و در تعامل میان آنها معنا می‌یابد و شیوه برقراری ارتباط و تعامل را میان افراد آن جامعه بیان می‌کند. بر مبنای فرهنگ است که افراد تجارب، تصورات و عقاید خود را با یکدیگر مبادله می‌کنند. فرهنگ را می‌توان نظامی فکری دانست که در گفتار و رفتار جامعه متجلی می‌شود.
در یک نگرش کلی و جامع فرهنگ، شیوه و اسلوب زندگی است؛ مجموعه‌ای از باورها، آئین‌ها، اندیشه‌ها، آداب و رسوم و ارزش‌های حاکم بر یک جامعه. از این منظر فرهنگ مقوله‌ای است در حال تحول که از بسیاری از شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی حاکم بر جامعه تأثیر می‌پذیرد.
فناوری فرهنگی به هر نوع فناوری نرمی که به تولید، انتقال و توسعه محتوای فرهنگی می‌پردازد، اطلاق می‌شود. تولید فرهنگ به معنای خلق، احیا و توسعه منابع و ارزش‌های فرهنگی است.
امروزه هنر، ادبیات، آداب و رسوم ملی و مذهبی، اصوا اخلاقی و میراث تاریخی همه و همه از منابع فرهنگی در جامعه هستند و هر نوع فناوری نرم که به توسعه، حفظ، بهبود و احیای این منابع و ارزش‌های همراه با آن بپردازد، فناوری فرهنگی نام دارد.
۳٫ رشد روزافزون صنایع فرهنگی؛ نماد فناوری‌های فرهنگی
فناوری‌های فرهنگی دورنمایه و جوهر کالاها و محصولات فرهنگی هستند. مثلاً فناوری داستان‌نویسی با نرم افزار ورد، فناوری طراحی، فناوری فیلمنامه و تئاتر، فناوری معماری و گرافیک، فناوری توسعه کالاهای دستی مانند فرش و ظروف سفالی همه و همه از فناوری‌های فرهنگی هستند که در نهایت در صنایع فرهنگی مانند سینما، رسانه، کتاب و نشریات، صنایع سرگرمی و تفریحی تجلی می‌یابند.
صنایع فرهنگی صنایع متنوعی هستند که با تکیه بر فناوری‌های فرهنگی توسعه می‌یابند. توسعه روزافزون صنایع فرهنگی در همه شاخه‌ها از جمله صنعت فیلم، تفریح و سرگرمی، مطبوعات و رسانه، هنر و همچنین صنعت ورزش و گردشگری، نمودهای روشنی از اهمیت چشمگیر فناوری‌های فرهنگی هستند. سهم کالاها و خدمات فرهنگی در کشورهای پیشرفته به میزانی چشمگیر رو به افزایش است و رشد اشتغال در این صنایع گاه به دو تا سه برابر نرخ رشد اشتغال در دیگر صنایع می‌رسد.
اما رشد اقتصادی یا افزایش نرخ اشتغال تنها بخش کوچکی از دستاوردهای توسعه صنایع فرهنگی در جهان هستند. آنچه این صنایع را از صنایع سخت مجزا و متفاوت می‌کند، محتوای فکری، ارزشی و اخلاقی آنهاست. بدین تعبیر حرکت از سمت صنایع سخت به صنایع نرم، نمایانگر حرکت عظیم بشریت از «تأمین نیازهای جسمی و مادی» به سمت «تأمین نیازهای روحی و معنوی» است.
صنایع فرهنگی در بستر یک فرهنگ و ارزش‌ها و باورهای نشأت گرفته از آن توسعه می‌یابند و خواه و ناخواه در ترویج و توسعه این فرهنگ و ارزش‌ها، نقشی تأثیرگذار و بی‌بدیل دارند. پیام‌های فرهنگی تنها از طریق کالاها و خدمات فرهنگی به بهترین وجه به مردم به‌ویژه نسل جوان انتقال می‌یابد و تأثیرات آن به مراتب عمیق‌تر و ماندگارتر خواهد بود.
صنایع فرهنگی ارزش‌مدار و پیام‌آفریننده و از این منظر توسعه صنایع فرهنگی برای ملت‌هایی که با اتکا بر پیشینه ملی و مذهبی غنی، از صبغه فرهنگی طولانی‌تری برخوردارند و ترویج فرهنگ و ارزش‌های خود را نوعی مأموریت و وطیفه الهی می‌دانند، بیش از دیگر کشورها کلیدی و فرصت‌آفرین خواهد بود.