در پی ارسال نامه رئیس کمیته «شفافیت و شهر هوشمند» به شهردار محترم تهران، جناب آقای دکتر نجفی و درخواست انتشار عمومی جزئیات اطلاعات قراردادهای بالای یک میلیارد تومان:
قراردادهای بالای یک میلیارد تومان تا پایان آذر اعلام عمومی می‌شود
محمد علی نجفی، در برنامه زنده تلویزیونی «سرزمین ما»، شبکه یک:
ما واقعاً معتقد به شفافیت هستیم چرا که معتقدیم اگر شهروندان بخواهند شهر و شهرداری را از آن خودشان بدانند باید اطلاعات داشته باشند. بنابر این شفافیت برای من و شورای شهر اصل مهمی است.
https://goo.gl/efuizm#شهرداری_تمام_شیشه_ای
شفافیتآبشخور خبر:
https://t.me/najafimedia/334
بازرسان غیر علنی در شهرداری
محمدعلی نجفی، شهردار تهران، صبح امروز در برنامه “سرزمین من” در خصوص مبارزه با تخلفات شهرداری گفت:طی چند ماه آینده بازرسانی غیررسمی و غیرعلنی از میان مردم را برای نظارت بر فعالیت های شهرداری انتخاب کرده و برای آنها کارت صادر میکنیم.
زمانی که من وزیر آموزش و پرورش بودم این طرح اجرا شد و بسیار موفقیت آمیز بود.
بدنه شهرداری باید بدانند که همواره مورد کنترل و نظارت قرار می گیرند.
@shorapanjom
عدم اعتماد آقای نجفی شهردار تهران به آمارهای اعلام شده:
(اشاره مستقیم به شفافیت ندارد، ولی از عوارض نبود شفافیت و داده باز است)
@baharvin
در ششمین جلسه کمیته شفافیت و شهر هوشمند که به ریاست بهاره آروین و با حضور آقای دکتر حجت و همکاران‌شان در معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران و کارشناسان کمیته، در روز یکشنبه مورخ ۹۶/۹/۱۲ برگزار شد، دسترسی عمومی به بخشی از اطلاعات سامانه شهرسازی مورد بررسی قرار گرفت.در این جلسه، جناب آقای دکتر حجت در توضیحات مبسوطی، اقدامات این معاونت برای شفاف‌سازی فرایندها و ارائه خدمات
به صورت الکترونیکی را شرح دادند از جمله تلاش‌ها و پیگیری‌های معاونت معماری و شهرسازی در خصوص ثبت اطلاعات مختلف در حوزه نظام مهندسی و آتش‌نشانی در سامانه شهرسازی و افزایش دسترسی متقاضی به اطلاعات ملک خود به منظور افزایش شفافیت و کاهش فساد که این تلاش‌ها و اقدامات با استقبال کمیته مواجه شد.سپس پیشنهاد کمیته شفافیت و شهر هوشمند در مورد برقراری دسترسی عمومی به بخشی از اطلاعات سامانه شهرسازی مورد بحث قرار گرفت که پس از موافقت و تایید کلی جناب آقای دکتر حجت با اصل و مبنای پیشنهاد کمیته مقرر شد ظرف دو هفته، جزئیات پیشنهاد کمیته شفافیت در واحدهای ذیربط در معاونت معماری و شهرسازی از جمله در اداره حقوقی این معاونت مورد بررسی دقیق‌تر قرار گیرد تا در جلسه دیگری موافقت در مورد جزئیات برقراری دسترسی عمومی به بخشی از اطلاعات سامانه شهرسازی مورد جمع‌بندی نهایی قرار گیرد.
مشخصات طرح تفصیلی شامل: پهنه، کاربری، سطح اشغال و تعداد طبقات مجاز آن.
در دو هفته آینده و همزمان با بررسی پیشنهاد برقراری دسترسی عمومی به اطلاعات فوق در معاونت معماری و شهرسازی شهرداری تهران، جزئیات این پیشنهاد در جلسه مشترکی میان کمیته شفافیت و شهر هوشمند با کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر نیز مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت تا با اخذ نظرات اعضای محترم کمیسیون معماری و شهرسازی، نظر شورای شهر در مورد حداقل آیتم‌های اطلاعاتی از سامانه شهرسازی که برقراری دسترسی عمومی به آنها برای تحقق شفافیت ضروری است، مورد جمع‌بندی نهایی قرار گیرد.
شفافیت
#شهرداری_تمام_شیشه_ای
@baharvin
شهردار تهران در افتتاحیه سومین کنفرانس ملی شهر سایبری مطرح کرد:
با استقرار شهر هوشمند می‌توان شعار شهر شیشه‌ای و شهر شفاف را محقق کرد و شهر هوشمند می‌تواند یکی از قطعات مهم پازل رسیدن به عدالت اجتماعی و نظام مبتنی بر عدالت و دور از فساد باشد. در حرکت به سوی شهر هوشمند باید مشارکت عموم ذینفعان کسب و استفاده شود.
بهاره آروین در همایش "مبارزه با فساد، احیای اعتماد:
بسیاری از تخلفات در شهرداری تهران با تغییرات مکرر طرح تفصیلی، ظاهری قانونی به خود گرفته است.
شفافیت پیشگیری کننده از فساد است و این تفاوت شفافیت با دستگاههای نظارتی است.
نظارت همگانی موثرتر از نظارت‌های متمرکز عمل میکند.
تفاوت جامعه ما با دیگر جوامع در بی اعتمادی تاریخی ملت به دولت در ایران است.
افشاگریهای موردی بی اعتمادی به همراه دارد ولی شفافیت سیستماتیک، اعتماد به همراه می اورد.
شفافیت اثر میان مدت و بلند مدت دارد و نیازمند صبر است.
نهادهای انتخابی بیش از دیگر نهادها می‌توانند پیگیر تحقق شفافیت باشند
هم در شهرداری و هم دولت، سازمان‌ها و شرکتها و واحدهای تابعه کمتر نظارت‌پذیر هستند.
در طرح مدیریت تعارض منافع شورای شهر تهران، ممنوعیت و شفافیت دو نیمه مکمل هستند که مدیران ارشد شهرداری تهران را در بر میگیرد.
تغییرات طرح تفصیلی از جمله تغییرات زیرپهنه‌ها، محملی قانونی برای بروز فساد در شهرداری تهران بوده است.
بسیاری از تخلفات در شهرداری تهران با تغییرات مکرر طرح تفصیلی، ظاهری قانونی به خود گرفته است.
برای تحقق پایدارسازی شفافیت باید شبکه ذینفعان تحقق شفافیت را شکل داد.
اسلایدهای ارایه شده در همایش مبارزه با فساد، احیای اعتماد
@baharvin
جزیره گنج
November 07, 2019
شعار شهرداری تمام شیشه‌ای اگرچه به سختی و تاخیر اما در نهایت گام به گام در حال اجرا شدن است، حرکتی که با انتشار تمام قراردادهای شهرداری روی وب‌سایت شفاف شروع شد و در یک گام مهم دیگر به انتشار داده باز رسیده و به اصطلاح APIهای مربوط به شش حوزه با اولویت حوزه حمل‌ونقل با 23 API برای استفاده متخصصان حوزه فناوری و کسب‌وکارهای نوآورانه در دسترس قرار گرفته است. بهاره آروین، رئیس کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای شهر تهران، با تاکید روی انحصارزدایی و تسهیل دسترسی برای همه متقاضیان، این اقدام را یک گام بزرگ در جهت شفافیت و استفاده بهینه از داده‌های تولیدی در نهاد مدیریت شهری می‌داند. این عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس معتقد است برای افزایش مشارکت مردم در حل مشکلات شهری، کاهش فساد و بهبود سیاستگذاری، راهی جز در پیش گرفتن سیاست داده باز و سهیم کردن تمام شهروندان و کسب‌وکارها در این حوزه وجود ندارد. داده‌های خامی که اکنون در دسترس قرار گرفته می‌تواند به مثابه بستری مهیا برای توسعه نرم‌افزارهای کاربردی و جزیره‌ای مستعد برای ایجاد ارزش افزوده به‌کار گرفته شود.
چگونه اعضای شورای شهر و شهرداری تهران به این نتیجه رسیدند که APIهای شهری را به صورت باز و برای عموم منتشر کنند؟ در واقع چه نیازهایی در این حوزه احساس شد که این اقدام در دستور کار قرار گرفت؟
پاسخ به این مساله که چرا شورای شهر پنجم ارائه داده باز را یکی از سیاست‌های اساسی خود در حوزه خدمات فناورانه شهری قرار داد، ناظر به مباحث نظری مبسوط و مفصلی است که در مورد حکمروایی مبتنی بر داده باز وجود دارد. نتیجه این مباحث این است که اگر هدف اصلی مدیریت شهری مشارکت عمومی باشد احتمالاً راهی جز این وجود ندارد که هر آنچه به عنوان داده در اختیار شهرداری و شوراست، در دسترس همگان قرار گیرد. به طور طبیعی نهادهای عمومی و دولتی با توجه به کاری که انجام و خدماتی که ارائه می‌دهند، داده‌های ارزشمندی تولید می‌کنند و تجربه جهانی نشان می‌دهد خارج کردن این داده‌ها از انحصار، اثرات و ثمرات بسیار زیادی در افزایش رفاه شهروندان و بهبود سیاستگذاری شهری و کاهش فساد دارد. همچنین می‌تواند منجر به حل مسائل اجتماعی به‌گونه‌ای مشارکت‌محور شود. در واقع می‌توان این‌گونه عنوان کرد که ظرفیت خلاقیت‌پردازی که در استفاده و بهره‌برداری از این داده‌ها ایجاد می‌شود به اندازه تمامی شهروندان است. به همین دلیل تحقق داده باز در حکمروایی شهری که مشارکت شهروندان در آن امری ضروری است، یک مولفه الزامی و نیاز انکارناپذیر است.
شهرداری تهران طی سال‌های زیادی داده‌های ذی‌قیمت و ارزشمندی در حوزه‌های مختلف گردآوری می‌کرد اما نه خودش توانایی استفاده از این داده‌ها را داشت و نه فرصت استفاده بهینه از این داده‌ها را برای دیگران فراهم کرده بود. اگر قرار بود این داده‌ها به طور محدود و گزینشی در اختیار برخی نهادها مثل دانشگاه‌ها یا برخی کسب‌وکارها قرار داده شود، رانت اطلاعاتی بزرگی شکل می‌گرفت. ضمن اینکه استفاده از این داده‌ها در این حالت بیش از اینکه برای مدیریت شهری ارزش افزوده ایجاد کند، هزینه‌زا خواهد بود. البته این خطای معمول است که نهادهای دارنده داده، مرتکب آن می‌شوند؛ به گونه‌ای که پروژه‌ای تعریف می‌کنند که یک نهاد پژوهشی یا یک کسب‌وکار یا یک متخصص، با استفاده از این داده‌ها مطالعه‌ای انجام دهد و به سوالات آن نهاد در حوزه سیاستگذاری پاسخ دهد؛ یعنی یک رویکرد کاملاً هزینه‌محور. در حالی که این داده‌ها خود منبع تولید ارزش افزوده هستند. مثلاً در حوزه حمل‌ونقل و ترافیک شهر تهران، می‌توان از داده‌های موجود، مطالعات مختلف با ایده‌های خلاقانه انجام داد و در مورد اتخاذ سیاست‌ها و الگوها و بهبود سیستم حمل‌ونقل به سیاستگذار کمک کرد. متاسفانه آنچه پیش از این در شهرداری تهران انجام شده، اغلب مطالعات کم‌کیفیت و پرهزینه بوده که به سیاستگذار کمک چندانی نکرده است، ضمن اینکه دیگران هم از دسترسی به این داده‌ها محروم شده‌اند و مسائل حل‌نشده انباشت شده است.
مجموعه این مسائل تلاش برای تحقق داده باز را در دستور کار شورای شهر تهران قرار داد. ما به این نتیجه رسیدیم که شهرداری تهران به هر دلیلی، امکان استفاده بهینه از این داده‌ها را ندارد. این داده‌ها برای مدت‌ها در شکل انبوه و به صورت خام در حال تولید بود اما هیچ‌کس به این داده‌ها رجوع نمی‌کرد. یعنی آنقدر احساس عدم نیاز به استفاده از این داده‌ها وجود داشت که وقتی ما تصمیم گرفتیم API این داده‌ها را منتشر کنیم با این مساله مواجه شدیم که این داده‌ها بسیار خام است و به اصطلاح clean نیست و حتماً باید استانداردسازی شود. برای مثال داده زنده مکان‌محور اتوبوس‌ها از این جنس بود. با اینکه روی همه اتوبوس‌های شهری جی‌پی‌اس نصب شده و این اتوبوس‌ها امکان ردگیری دارند اما نخستین‌باری که ما به سراغ انتشار API این داده‌ها رفتیم، اطلاعات بسیار خام و به تعبیری غیرقابل استفاده بود و یک بازه زمانی لازم بود تا با پردازش اولیه این داده‌ها آماده انتشار و بهره‌برداری شود. به هر حال خوشبختانه با همراهی معاونت حمل‌ونقل ترافیک شهرداری تهران و سازمان فاوا و نیز هم‌سویی شهردار محترم و معاونان ایشان با شورای شهر در خصوص تحقق داده باز در تهران و به‌ویژه اولویت‌بخشی به داده‌های ترافیکی این امر میسر شد.
با توجه به گستره وسیع خدمات شهری، چرا این اولویت به داده‌های ترافیکی و حمل‌ونقلی داده شد؟
در اولویت قرار دادن انتشار داده‌های ترافیکی به این دلیل بود که مساله اصلی شهر تهران در همه نظرسنجی‌هایی که از شهروندان انجام شده ترافیک و آلودگی هوا عنوان شده است. بهبود حمل‌ونقل عمومی از هر نظر اولویت شهر تهران است؛ در نتیجه در حوزه هوشمندسازی و ارائه داده باز هم این اولویت رعایت شد و به این نتیجه رسیدیم که انتشار API باز حمل‌ونقل عمومی، چنان که در بسیاری از شهرهای بزرگ جهان در دسترس قرار گرفته، یک گام بزرگ در جهت کاهش خودرومحوری و استفاده از خودرو شخصی است. اگر این امکان فراهم شود که شهروندان بتوانند در تلفن همراه خود با استفاده از نرم‌افزارهای کاربردی مسیریاب ببینند که استفاده از حمل‌ونقل عمومی نسبت به استفاده از خودرو شخصی از نظر هزینه به‌صرفه‌تر و از نظر زمانی با تفاوت اندک و حتی در ساعات پیک ترافیک کوتاه‌تر است، به احتمال فراوان استفاده از خودرو شخصی حداقل در ساعات پیک در یک بازه زمانی میان‌مدت کاهش می‌یابد.
البته تحقق این امر منوط به این است که مسیریاب‌های داخلی بتوانند از داده‌های منتشرشده به نحو بهینه استفاده کنند و مقایسه پیمودن یک مسیر با استفاده از سیستم‌های مختلف حمل‌ونقل ممکن باشد. با اینکه اپ‌های خارجی از سوی کاربران برای مسیریابی در شهر تهران بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند اما این اپ‌ها به دلیل اینکه به داده‌های باز حمل‌ونقل عمومی دسترسی ندارند، قادر به تخمین زمان طی مسیر با حمل‌ونقل عمومی نیستند. انتشار داده باز حمل‌ونقل عمومی، گامی است در جهت اینکه اپ‌های مسیریاب بتوانند مانند بقیه کلانشهرهای دنیا به کاربران خود تعیین مسیر و تخمین زمان سفر از طریق سیستم حمل‌ونقل عمومی را ارائه دهند. تحقق داده باز می‌تواند به کسب‌وکارهای داخلی مزیت رقابتی در برابر اپلیکیشن‌های خارجی بدهد. اپ‌های داخلی می‌توانند با استفاده از داده‌هایی که در دسترس‌شان قرار گرفته، مزیت‌هایی برای خود ایجاد کنند که مطلوبیت استفاده از آنها را برای مردم بالا ببرد و به فراگیری آنها بینجامد.
یک اتفاق خوب دیگر که با انتشار داده باز رخ می‌دهد، انحصارزدایی است. مثلاً پیش از این، برخی اطلاعات و داده‌ها که لزوماً زنده و مکان‌محور نبود مانند خطوط تاکسیرانی، ایستگاه‌های اتوبوس و… روی نقشه رایا که از حمایت شهرداری تهران برخوردار بود، ارائه شده بود اما متاسفانه این اشتراک داده شکل انحصاری داشت. آنچه اکنون انجام گرفته، رفع انحصار از این حوزه است تا نیازی نباشد شهروندان برای دسترسی به اطلاعات فقط از یک ابزار مخصوص و انحصاری استفاده کنند. رفع انحصار و رقابتی کردن فضا برای استفاده از خلاقیت همه کسب‌وکارهای فعال در این حوزه امکان گسترده‌ای فراهم میکند که این داده‌ها با ظرفیت کامل خودش مورد استفاده قرار گیرد.
آیا کیفیت و نحوه انتشار این داده‌ها به گونه‌ای است که مانع از ایجاد انحصارات جدید شود؟
ما در کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای شهر تهران این مساله را به دقت مورد پایش قرار می‌دهیم، بخش عمده‌ای از گفت‌وگوهای ما با مدیران و مسوولان این حوزه مبنی بر این بوده که به هیچ عنوان انحصاری در کار نباشد و با کسانی که درخواست استفاده از APIها را می‌دهند برخورد گزینشی صورت نگیرد. شکل‌گیری انحصار جدید به هیچ عنوان برای شورا قابل قبول نیست و مدیران شهرداری نیز در این مورد با شورا همسو هستند. با این همه معتقدم باید برای نهادینه کردن و تثبیت این امر، سازوکارهای سیستماتیکی اندیشیده شود که امکان ایجاد هر نوع انحصار در آینده به حداقل ممکن برسد. آنچه هم‌اکنون در دستور کار داریم تدوین یک دستورالعمل کاملاً شفاف و غیرقابل تفسیر برای استفاده از این داده‌هاست که روی خود سایت ارائه APIها منتشر می‌شود.
سازمان فاوا این قول را داده است که اگر قرار باشد هزینه‌ای بابت این داده‌ها دریافت شود باید شفاف اعلام شود و به‌گونه‌ای نباشد که کسب‌وکارهای مختلف، ارقام مختلفی پرداخت کنند. در حال حاضر این داده‌ها به‌طور رایگان در اختیار قرار میگیرد اما به زودی دستورالعمل این APIها به طور شفاف منتشر می‌شود و پس از آن هم سازوکاری چیده می‌شود که امکان رصد لحظه‌ای برای درخواست‌کنندگان فراهم شود تا هر کسی بداند چه زمانی درخواست داده و طی چه بازه زمانی چه پاسخ‌هایی دریافت کرده است. امکان استفاده از این داده‌ها برای کسب‌وکارها باید در ساده‌ترین شکل ممکن باشد. فعلاً شنیده‌ام که هر کسب‌وکار متقاضی در روند درخواست API باید پس از دریافت نسخه تستی، API را در محصول خود پیاده‌سازی و آن را به فاوا عرضه کند تا در نهایت فاوا نتیجه درخواست را اعلام کند. این فرآیند ممکن است برای کسب‌وکارها طولانی باشد و احتمالاً برایشان قابل پذیرش نباشد که نتیجه را بعد از پیاده‌سازی محصول و ارسال به فاوا دریافت کنند. معتقدم نیاز به چنین مراحلی نیست چون هر متقاضی پس از دریافت داده، درنهایت ممکن است نتواند از پس کار بربیاید یا اینکه به تعهداتش وفادار نماند که در آن صورت امکان قطع همکاری برای ارائه‌دهنده فراهم است، پس چه لزومی دارد که فرآیند در اختیار قرار دادن این APIها تا این اندازه سخت و طولانی باشد و بعد از مرحله تست، APIهای واقعی و لحظه‌ای در اختیار کسب‌وکارها قرار گیرد.
نظر ما در کمیته شفافیت و شهر هوشمند این است که کل فرآیند باید به طور مکتوب و شفاف اعلام شود و شرایط استفاده برای همه کاربران، بدون بند و تبصره و استثنا، یکسان و برابر باشد و خود متقاضی هم امکان پیگیری درخواست را داشته باشد. شورا هم باید بر کل فرآیند نظارت کند تا کمترین مانع از سوی نهاد سیاستگذار و مجری برای بهره‌بردار ایجاد نشود. همان‌طور که گفتیم این داده‌ها فعلاً رایگان است اما این امکان وجود دارد که اگر در سال‌های آتی این داده‌ها برای کسب‌وکارها ارزش افزوده بسیار بالایی ایجاد کند، شهرداری تهران هم بخواهد به عنوان تولیدکننده و ارائه‌دهنده داده در بخشی از ارزش افزوده سهیم شود. این مساله نیز باید به طور شفاف بیان شود و تدوین و انتشار سند سیاست داده باز در شهرداری تهران یکی از اولویت‌هایی است که تا آخر پاییز قول نهایی شدن آن از سوی فاوا به شورای شهر داده شده است. این سند مشخص میکند که مجموعه داده‌های شهرداری تهران چیست، این داده‌ها در چه سطحی به صورت باز منتشر می‌شود و طی چه فرآیندی و با چه شرایطی دسترسی برای متقاضیان امکان‌پذیر می‌شود. این سند باید کاملاً شفاف باشد و جایی برای تفسیرهای بعدی و شکل‌گیری انحصار نگذارد.
برخی معتقدند تجربه‌های قبلی شفافیت در آمار و اطلاعات شهرداری تهران چندان موفق نبوده است؛ چون انبوهی از اطلاعات بی‌نظم را به طور یک‌کاسه روی وب قرار داده که امکان بهره‌برداری چندانی از آن برای عموم شهروندان وجود ندارد مثلاً فهرست قراردادهای شهرداری تهران. چالش‌های شفافیت و انحصارشکنی در انتشار داده باز چیست؟
اینکه چرا بهره‌برداری قابل انتظار از اطلاعات منتشرشده قبلی مانند قراردادهای شهرداری صورت نگرفته، جای بررسی بیشتری دارد چون استانداردهای انتشار داده در وب‌سایت «شفاف» تا حدود زیادی رعایت شده است. از جمله اینکه حتماً این ضرورت در نظر گرفته شده است که داده‌ها فایل اکسل داشته باشد. اینکه داده‌ها در قالب فایل اکسل ارائه شود کار را برای متخصصان امر بسیار راحت میکند. حتی در شهرداری تهران داشبورد مدیریتی تعبیه شد تا شهروندان عادی هم که تخصص استفاده از اکسل یا وقت لازم برای بررسی دقیق داده‌ها را ندارند در این داشبورد با نمودارهای مشخص و عینی مواجه شوند که به صورت شسته و رفته اطلاعات را به فرد می‌دهد و کافی است که فرد کمی با این داشبورد ساده کار کند تا بتواند اطلاعات کلی بگیرد.
در نظر داشته باشید که مطالبه ارائه داده‌ها به شکل نهایی و ساده‌سازی‌شده از سوی نهاد مرجع، این آسیب را دربر دارد که نهاد ارائه‌دهنده به سمت ارائه روایتی از داده برود که عملکرد خودش را قابل قبول و کم‌نقص جلوه دهد. این رویکرد ممکن است به دستکاری داده‌های خام منجر شود. در واقع بهتر است که ما انتظار داشته باشیم نهادهای مرجع، داده‌ها را در خام‌ترین حالت ممکن اما به صورت برخط و سیستماتیک و در قالب استاندارد یعنی فرمت ماشین‌خوان و در فایل اکسل ارائه دهند. تحلیل و پردازش این داده‌های خام را باید به جامعه مدنی و رسانه‌ها سپرد. متخصصان جامعه ما باید روی داده‌های خام کار کنند و اگر در ارائه داده‌ها نقصی وجود دارد آن را اعلام کنند و بگویند چه مشکلی در این روند وجود دارد.
من به‌شخصه در مورد انتشار شفاف اطلاعات مربوط به قراردادهای شهرداری کمتر بازخورد جدی و قابل تاملی گرفتم. علاوه بر این غالب اظهارنظرها معطوف به تحلیل موضوع و مبلغ قرارداد بود که در نهایت تبدیل به مطالب طنز و گاه هجو می‌شد اما ما از همین بازخوردهای پسینی و نه بازخورد از نهادهای فنی و تخصصی، به این نتیجه رسیدیم که شرح خدمات قراردادها موضوع بسیار مهمی است که باید پررنگ‌تر به آن پرداخته شود. دقت کنید که انتشار این مقدار داده و اطلاعات توسط یک نهاد عمومی در کشور ما بی‌سابقه است و اگر از انتشار این داده‌ها هنوز بهره کافی برده نشده، شاید بیش از آنکه مشکل معطوف به سیاستگذار و مجری باشد، به توان و قوت تقاضاکنندگان برمی‌گردد که باید تلاش بیشتری برای استفاده بهینه از این داده‌ها داشته باشند و در گام‌های بعدی، دیگر نهادها را نیز ملزم به در پیش گرفتن ارائه داده باز و شفافیت اطلاعاتی نظیر اطلاعات قراردادها بکنند. اگر این تجربه ثمرات لازم را برای مدیریت شهری به همراه داشته باشد، به دیگر نهاد نیز نشان می‌دهد که سیاستگذار تا چه اندازه می‌تواند از طریق در پیش گرفتن سیاست شفافیت و داده باز، بازخوردهای اثربخش و بهبوددهنده دریافت کند.
لازم است اینجا اعلام کنم که شهرداری تهران در دی‌ماه سال جاری، همایشی با عنوان تجربه شفافیت برگزار میکند با این هدف که شبکه ذینفعان سیاست شفافیت و داده باز را شکل دهد. ذینفعان سیاست شفافیت مردم هستند و مردم سازمان‌یافته نیستند. در حالی که گروه‌هایی که پیش از این از عدم شفافیت و انحصار بهره‌برداری می‌کردند کاملاً سازمان‌یافته هستند اکنون هم اگر شبکه ذینفعان جدید که همان مردم هستند سازمان نیابد، شاید دوباره همان ذینفعان قبلی کار را در دست بگیرند و نه از تاک نشان ماند نه از تاک‌نشان. از این نظر تشکیل زنجیره ذینفعان تحقق شفافیت بسیار مهم است. در این همایش همچنین یک مسابقه روی داده‌های منتشرشده در وب‌سایت شفاف برگزار می‌شود که به بهترین تحلیل و بصری‌سازی این داده‌ها جوایزی تعلق خواهد گرفت. برگزاری این مسابقه و دیده شدن داده‌های منتشرشده روی وب‌سایت شفاف به ارتقای کمی و کیفی این داده‌ها کمک خواهد کرد. در عین حال من از همه اهالی رسانه، سازمان‌های مردم‌نهاد حوزه شفافیت و مبارزه با فساد و کسب‌وکارهایی که از انتشار این داده‌ها بهره می‌برند درخواست می‌کنم که با مطالبه‌گری، اگر نقصی در شکل انتشار این داده‌ها وجود دارد اعلام کنند تا بتوان استفاده بهتر و ثمربخش‌تری از آنها صورت داد.
@baharvin
چالش‌های اشتراک‌گذاری و تبادل داده‌های شهری؛
ضرورت تعیین متولی ایجاد هماهنگی میان دستگاه‌ها برای به‌اشتراک‌گذاری داده‌ها
@baharvin
bit.ly/2E002Cn
بهاره آروین در پنل تخصصی «چالش‌های اشتراک‌گذاری و تبادل داده‌های شهری» که در جریان سومین همایش «تهران هوشمند» برگزار شد، بر ضرورت تعیین متولی ایجاد هماهنگی میان دستگاه‌ها برای به‌اشتراک‌گذاری داده‌ها تاکید کرد: عدم یکپارچگی بین دستگاه‌ها در حوزه تبادل داده‌ها، معضل ایجاد کرده و باید برای آن راه حلی پیدا کرد. در این راستا مشکلی وجود دارد که تا درخصوص آن همفکری نکنیم بحث‌ها پیرامون هوشمندسازی و تبادل داده‌های شهری بدون دستیابی به نتیجه مشخص ادامه خواهد داشت.
رئیس کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای شهر تهران ادامه داد: مشکل یادشده این است که در دستگاههای دولتی و عمومی ما، داده یک دارایی محسوب می‌شود و رویکرد غالب این است که حتی مبادله داده با سایر دستگاه‌ها هم باید به‌صرفه باشد.
وی با بیان اینکه داده و اطلاعات به دو نوع محرمانه و غیرمحرمانه قابل دسته‌بندی است، اظهار کرد: داده محرمانه را که به حریم شخصی افراد مربوط می‌شود نمی‌توان عمومی کرد اما این اطلاعات را باید به منظور سیاستگذاری بهتر، در دسترس دستگاههای دولتی و عمومی قرار داد. اینجاست که به یک متولی برای ایجاد هماهنگی میان دستگاه‌ها نیاز پیدا میکنیم.
آروین خاطرنشان کرد: شهرداری تهران دارای یک مرکز رصد داده است که ذیل سازمان فاوا فعالیت میکند. کاش در دولت هم مرجع واحدی در این زمینه وجود داشت. اینکه کدام بخش در حوزه داده‌ها تصمیم‌گیرنده است در شهرداری کم و بیش مشخص است اما در دولت مشخص نیست و ما به عنوان اعضای شورای شهر نمی‌دانیم به کدام دستگاه دولتی مراجعه کنیم تا برای خدمت‌رسانی بهتر به شهروندان، داده‌های موردنیازمان را دریافت کنیم.
آروین اضافه کرد: همانگونه که سازمان فاوا در شهرداری تهران، استانداردگذاری تبادل داده را انجام می‌دهد، وزارت ارتباطات هم همین وظیفه را در دولت دارد. اما تا زمانی که برای به‌اشتراک‌گذاری داده اراده‌ای در هیئت دولت وجود نداشته باشد، وزارت ارتباطات کاری از پیش نخواهد برد. اراده و عزم پیشبرد کار باید در سطح بالاترین مرجع وجود داشته باشد.
عضو هیئت رییسه شورای شهر تهران در بخش بعدی سخنان خود با اشاره به اینکه اطلاعاتی مثل دیتاهای ترافیکی شهرداری تهران به کار خیلی از کسب و کارها می‌آید، گفت: مدیریت شهری به تنهایی ظرفیت استفاده از حجم بالای داده‌هایی که تولید میکند را ندارد. به همین دلیل در شهرداری تهران به سمت داده باز حرکت کردیم. اصل هم بر این است که API داده‌های شهرداری تهران رایگان باشد؛ مگر در مورد برخی استثناها.
رئیس کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای شهر تهران افزود: سازمان فاوا در حوزه هوشمندسازی اراده خوبی از خود نشان داده اما متاسفانه معاونت‌های شهرداری نیز بعضا به داده‌های خود حساسیت نشان می‌دهند و همانگونه که اشاره کردم، داده را دارایی خود می‌دانند.
@baharvin
https://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-3650302
پایان کار «اتاق شیشه‌ای» تهران صادر شد؟
شوخی با «شفافیت» در پایتخت
گزارش «دنیای اقتصاد» از سه پیامد منفی توقف انتشار عمومی مجوزها و عملکردهای شهرداری
دنیای اقتصاد : شواهد و نشانه‌های اولیه از وضعیت انتشار عمومی اطلاعات مهم نظام اداره پایتخت نشان می‌دهد: «اتاق شیشه‌ای» مدیریت شهری تهران پس از یک دوره فعالیت دوساله، به مرگ زودرس دچار شده است.
به گزارش «دنیای اقتصاد»، پس از انحرافات به وجود آمده در مجموعه مدیریت شهری نسبت به اصول، ضوابط و شکل متعارف اداره شهر تهران طی سال‌های اخیر، سرانجام شورای شهر و شهرداری در دوره جدید هم براساس توصیه کارشناسان شهری و هم مطابق با تکلیفی که معدود اعضای شورای شهر درباره «انسداد دریچه‌های فساد شهری» مشخص کردند به صراحت تنها راه پاک‌سازی نظام مدیریت شهری از هر نوع منشا و دریچه فساد را کار در اتاق شیشه‌ای اعلام کردند.
بهطوریکه از اواخر سال ۹۶(چندماه پس از حضور و استقرار تیم جدید مدیریت شهری) کلید واژه «اتاق شیشه‌ای» به مهم‌ترین و پرتکرار‌ترین کلید واژه مدیران شهری بدل شد و پس از آن دست کم در یک‌سال آغازین فعالیت مدیریت شهری در این دوره، قرارگیری تمامی فعالیت‌های شهرداری در اتاق شیشه‌ای مهم‌ترین مطالبه کارشناسان شهری را شکل داد. از این رو با عزم، طراحی و اقدام یک عضو شورای شهر، در اولین روزهای سال ۹۷، معماری یک اتاق شیشه‌ای برای انتقال همه امور، فعالیت‌ها و البته مجوزهای مجموعه شهری به این اتاق در دستور کار قرار گرفت و در نهایت به مرحله رونمایی رسید. بهطوریکه در فروردین ماه ۹۷، یک سامانه الکترونیکی تحت عنوان «شفاف» در مجموعه مدیریت شهری کار خود را آغاز کرد. سامانه‌ای که نماد اصلی شکل‌گیری اتاق شیشه‌ای بود که از سوی بهاره آروین، رئیس کمیته شفافیت شورای شهر و تعداد محدودی از اعضای شورا به مردم تهران وعده داده شده بود. این عضو شورای شهر در ابتدای راه‌اندازی اتاق شیشه‌ای مجموعه مدیریت شهری، ابتکار عملی برای جلوگیری از هر نوع مقاومت احتمالی در مسیر فعالیت سامانه و انتقال مجوزها به آن ترتیب داد. بهطوریکه برای حمایت شهروندان از فعالیت این سامانه و ایجاد حساسیت میان شهروندان نسبت به دگرگونی ایجاد شده در ریل اداره شهر، از طریق شبکه‌های مجازی درخصوص نحوه فعالیت و چگونگی ایجاد ارتباط میان این سامانه و موارد منتشر شده در آن، اطلاع‌رسانی کرد.
مدیریت شهری پایتخت در ابتدای کار این سامانه به‌عنوان پل ارتباطی مهم میان فعالیت‌های حوزه اداره پایتخت و شهروندان، معتقد بودند در صورت شکل‌گیری یک توافق عمومی بر ایجاد شفافیت درمسیر اداره پایتخت، دو منفعت عمومی نصیب شهر و شهروندان خواهد شد. نخست آنکه الگوی اداره شهر در معرض دید عموم قرار میگیرد و معایب و محاسن آن مشخص می‌شود. دوم آنکه شهروندان با حساس شدن نسبت به اداره شهر در اتاق شیشه‌ای به نوعی جرقه‌های افشاگری و گزارش‌دهی به نهادهای نظارتی درباره تخلفات احتمالی و صدور امضاهای طلایی مغایر با ضوابط بالادست، آغاز و در مجموع کارکرد این اتاق به نفع شهر می‌شود. یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد شفافیت در عملکرد مدیریت شهری، جنس فعالیت‌های این مجموعه است. چراکه تحقیقات انجام شده از مجموع فعالیت‌های مدیریت شهری نشان می‌دهد حداقل در ۱۰ حوزه، استعداد بروز فساد و تخلف در فعالیت‌های مرتبط با آن وجود دارد. از جمله حوزه‌های مهم مستعد بروز فساد و تخلف، صدور انواع مجوزهای ساختمانی است که به دلیل ارزشمند بودن آن برای هر دو طرف ذی‌نفع (مالک) و صادرکننده (شهرداری) می‌تواند منشا بروز فساد و امضاهای طلایی باشد. در چنین مسیری است که هر نوع توافق بد می‌تواند به زیان شهر و به نفع یک گروه خاص تمام شود. با اتکا به این دلایل، مدیریت شهری پایتخت در این دوره، سامانه شفافیت را در ابتدا با چند لایه محدود اطلاعاتی راه‌اندازی کرد و در ادامه با تکالیف شورای شهر، لایه‌های اطلاعاتی به مرور افزایش و هم اکنون به ۱۰ لایه اطلاعاتی در حوزه‌های مختلف رسیده است. در این مسیر، مدیران ارشد وقت شهرداری(در سال ۹۶) نیز بر ضرورت همکاری موثر، مستقیم و لحظه‌ای بدنه شهرداری در معاونت‌ها و بخش‌های مختلف شهرداری تاکید کردند. اما پس از گذشت یک‌سال از فعالیت سامانه، مشخص شده لایه‌های اطلاعاتی مهم به مجموعه اطلاعات منتشر شده در این سامانه اضافه نشده یا آنکه لایه‌های اطلاعات بارگذاری به‌صورت مستمر به روزرسانی نمی‌شوند. این در حالی بود که طراحان این سامانه در ابتدای فعالیت آن، مهم‌ترین راه فسادزدایی از اداره شهر و متوقف کردن خودکار امضاهای طلایی را ایجاد شفافیت اعلام می‌کردند، اما برخی منابع آگاه در مجموعه مدیریت شهری نیز از وجود اقدامات عمدی یا غیرعمدی از تخریب اتاق شیشه‌ای و مات شدن نمایشگر مجوزها و توافقات شهرداری خبر می‌دهند.
در حال حاضر یکی از مهم‌ترین لایه‌های اطلاعاتی که در سامانه شفافیت به روزرسانی نشده مربوط به مجوزهایی است که طی یکی، دوسال اخیر تحت عنوان پروانه‌های ساختمانی در مناطق مختلف شهر تهران صادر شدند. بررسی‌ها نشان می‌دهد: جزئیات مربوط به پروانه‌های سامانه تا روز گذشته به روز نشده و به شهروندان اطلاعات ناقص ارائه می‌دهد. در عین حال، اطلاعات مربوط به بودجه شهر، به‌عنوان ارزشمندترین سند اداره شهر که مسیر وصول درآمدها و هزینه‌کردهای شهر را طی یک‌سال مشخص میکند، به‌طورکامل و گام به گام همراه با آغاز سال، به روز نشده است. در این لایه اطلاعاتی، جزئیات اطلاعات مربوط به عملکرد مالی یکساله ۹۸ و همچنین لایحه و مصوبه سال ۹۹ وجود ندارد.
از دیدگاه کارشناسان شهری، ارائه و انتشار عمومی اطلاعات کتاب بودجه پایتخت علاوه بر آنکه می‌تواند از اجرای پروژه‌های غیرضروری و خارج از اولویت شهری جلوگیری کند، به شهروندان گزارشی از محل اصلی منابع درآمدی شهر(پایدار و سالم بودن یا درآمدهای هزینه‌زا) ارائه می‌دهد. جالب آنکه طی دوسال گذشته از فعالیت این سامانه، یکسری لایه‌های اطلاعاتی مهم نیز به‌طور کلی در نمایشگر عمومی قرار نگرفته‌اند. مهم‌ترین لایه اطلاعاتی منتشر نشده مربوط به «وضعیت املاک شهر تهران» است. از آنجا که املاک شهر مهم‌ترین دارایی و ثروت پایتخت و همچنین مجموعه شهرداری محسوب می‌شود ارائه آخرین صورت وضعیت از موجودی و چگونگی واگذاری یا فروش آنها اهمیت دارد. به ویژه آنکه طی دو سال گذشته، به دلیل تنگنای مالی پیش آمده، یکی از پایه‌های اصلی تامین درآمد برای شهر، فروش زمین و املاک تحت مالکیت شهرداری بوده است در نتیجه انتشار بانک اطلاعاتی املاک و جزئیات قراردادهای فروش و واگذاری زمین و املاک در این سامانه می‌تواند از جمله مهم‌ترین المان‌های ایجاد شفافیت در حوزه مالی اداره پایتخت باشد. هرچند یکی از پیگیری‌های اصلی طراح سامانه شفافیت طی یک سال نخست شکل‌گیری آن، تلاش برای ایجاد لایه اطلاعاتی در حوزه املاک بود، اما نتیجه به دست آمده حاکی از ناکام ماندن این تلاش تاکنون است.
لایه اطلاعاتی دیگر که از دیدگاه کارشناسان شهری مورد تاکید است، انتشار جزئیات اطلاعات مربوط به طرح تفصیلی تهران به گونه‌ای است که امکان دسترسی برای تمامی شهروندان برقرار باشد، مسیر پیشنهادی کارشناسان شهری، ایجاد لایه اطلاعاتی در این حوزه به گونه‌ای است که همگان به اطلاعات کاربری‌های تمامی پارسل‌های شهری دسترسی داشته باشند و از این طریق بتوانند گزارش تخلفات احتمالی را به نهادهای نظارتی ارائه دهند.
هرچند گام‌های ابتدایی برای برقراری شفافیت در مجموعه اداره پایتخت، مثبت تلقی می‌شود، اما وضعیت موجود سامانه شفافیت به‌عنوان نماد اصلی این حرکت، نشانه مرگ زودرس شفافیت است. درحالی که این سامانه در ابتدا با عزم مدیران ارشد شهری شکل گرفت، اما پس از یک دوره فرسایشی در روند انتشار اطلاعات به دلیل برخی مقاومت‌های صورت گرفته درون بدنه مدیریت شهری، به‌طور کلی روند انتشار اطلاعات (به غیر از اطلاعات مربوط به قراردادهای شهرداری) متوقف شده و کارکرد اطلاعات موجود از بین رفته است. به گفته برخی از کارشناسان شهری وضعیت موجود از ایجاد شفافیت در اداره شهر یک نوع شوخی است که بیان‌کننده نبود میل و رغبت برای انتشار اطلاعات است. از دیدگاه کارشناسان شهری، دو فرضیه اولیه برای توقف روند انتشار به روز اطلاعات وجود دارد. فرضیه بدبینانه همان مقاومت برخی لایه‌های مدیریتی و بدنه مجموعه مدیریت شهری است و فرضیه دوم که البته در حالت خوش‌بینانه مطرح می‌شود «بی‌توجهی به تاثیرات قرارگیری فعالیت‌ها در اتاق شیشه‌ای» است. آن طور که بررسی‌ها نشان می‌دهد ادامه این وضعیت در مات شدن نمایشگر شفافیت، سه پیامد منفی برای اداره شهر وبازگشت آن به ریل گذشته است. بهطوریکه در چنین وضعیتی، زمینه برای تخلف، بروز فساد و لابی و صدور امضاهای طلایی هموار و پاسخگویی مدیران شهری به شهروندان صفر می‌شود و در نهایت بازدارندگی شفافیت برای مبارزه بدون هزینه با فساد از میان می‌رود.
