اصل هفتاد و چهارم: لوایح قانونی پس از تصویب هیأت وزیران به مجلس تقدیم
می شود و طرحهای قانونی به پیشنهاد حداقل پانزده نفر از نمایندگان، در
مجلس شورای اسلامی قابل طرح است.
در باره این اصل قانون اساسی و کلا موضوع ارائه طرح توسط نمایندگان نکات و سوالاتی دارم که اینجا به اشتراک میذارم:
-
این اصل قدرت زیادی رو در اختیار نمایندگان قرار میده که به سادگی بتونن طرحهای مد نظر خودشون رو در مجلس مطرح بکنند. چون جمع کردن 14 امضا در فضای سراسر رانت و لابی مجلس اصلا کار سختی نیست.
-
این سهولت ارائه طرح در مجلس رفته رفته و با افزایش تعداد نمایندگان بیشتر هم میشه. در زمان تصویب قانون اساسی تعداد نمایندگان 270 بود و در آن زمان اگر نماینده‌ای میخواست طرحی رو مطرح بکنه باید 14/270 رو با خودش هماهنگ میکرد ولی حالا که صحبت از افزایش 40 نفری تعداد نمایندگان هست برای همراه کردن بقیه باید 14/310 رو با خودش همراه بکنه. و این یعنی اینکه یک نماینده بدون نظر گرفتن 295/310 تعداد نمایندگان میتونه طرح بده و وقت و هزینه مجلس رو بگیره.
-
این امکان بی قید و شرط (قیودی مثل محدودیت تعداد طرح ارائه شده در سال، لزوم ارائه پیوستهای مطالعاتی و …) باعث شده انبوهی از طرح های کاملا غیر کارشناسی و من درآوردی روی میز هیئت رئیسه تلنبار بشه. نتیجه این ماجرا این شده که اولا دیگه هیچ طرحی بصورت عادی ارائه نمیشه و هر نماینده‌ای برای اینکه طرحش در نوبت بررسی قرار بگیره طرح خودش رو با دوفوریت یا اگر بخواد خیلی به بقیه حال بده با قید یک فوریت ارائه میکنه و در عمل اصطلاحات دو و یک فوریتی تهی از معنا شدند. ثانیا در خاتمه هر مجلس انبوهی از طرح ها که کلی وقت نماینده و مرکز پژوهش‌ها و مجلس و … رو گرفتن بدون بررسی باقی می‌مونند و نهایتا از دور خارج میشن.
4.این آسانی ارائه طرح میتونه بعنوان اهرم فشار به دولت تلقی بشه به این معنا که نماینده‌ها برای اجرای خواسته‌هاشون بخوان با ارائه طرح‌هایی (یا با تهدید به ارائه طرح‌هایی) دولت رو تحت فشار بذارن. اتفاقی که در مورد سوال و استیضاح مکررا شاهدش هستیم. -
از جنبه دیگه اگر واقعا طرحی انقدر پخته و کار شده هست که بتونه نظر اکثریت رو تامین بکنه و تبدیل به قانون بشه، چرا سعی نکنیم همین اکثریت پیش از ارائه طرح، موافقت خودشون رو به صورت حمایت و امضا اعلام بکنن؟! اینطوری نماینده‌ای که میخواد طرح رو ارائه بده سعی در توجیه و تفسیر طرحش میکنه و بدون اینکه وقت دستگاه اداری مجلس و صحن گرفته بشه خود نماینده طرح‌هاش رو فیلتر میکنه و اونهایی که واقعا مشتری خواهند داشت رو ارائه میکنه. این کار با وجود سامانه‌های جمع نویسی و نظایر اون به سادگی قابل انجامه.
-
اینجا شاید ی سوالی مطرح بشه و اونم اینکه اگر امکان ارائه طرح رو سخت بکنیم، نماینده‌هایی که حائز اکثریت نیستند، دیگه نمی‌توندد طرح ارائه کنند.
اولین پاسخ به این سوال اینه که نماینده‌ای که نتونه در مرحله ارائه طرح بقیه رو با خودش همراه بکنه، قطعا در مرحله تصویب هم نمیتونه. لذا وقت مجلس رو نگیریم.
دومین پاسخ هم اینه که بخاطر ساختار غیرحزبی کشور ما و اینکه همواره تعداد زیادی هستند که بصورت مستقل وارد مجلس میشن و حتی اونهایی هم که در قالب یک لیست وارد مجلس شدن به اهداف اون لیست مقید نیستن (رجوع شود به مصاحبه آقای کواکبیان در مورد نمایندگان لیست امید) عملا این نگرانی از بین میره که عده‌ای در مجلس مهجور باشند و نتونن طرح ارائه بدن.
سوال:
چطور میشه این رویه رو اصلاح کرد، طوری که شورای نگهبان ایراد قانون اساسی نگیره؟
آیا میشه با سخت کردن نحوه ارائه طرح در مجلس این مشکل رو برطرف کرد؟ (من که بعید میدونم. چون شورای نگهبان ایراد می‌گیره)
خودم من وقتی به این سوال فکر میکنم، تنها راه حل رو در شفافیت میبینم به این معنا که مجلس تمام طرحهای ارائه شده رو به همراه اسم طراح و حمایت کنندگان منتشر بکنه و از مردم بخواد که در مورد طرح نظر بدن. اینطوری علاوه بر جمع کردن آراء نخبگان و ذی نفعان، طرحهای ضعیف و بدرد نخور یا پیش از رسیدن به صحن توسط طراح پس گرفته میشن یا در صحن رای نمیارن. (البته در حالت ایده‌آل که نماینده‌ها حرفهای نخبگان و ذی نفعان رو گوش بدن و رسانه‌ها هم به تکلیفشون عمل کنند)
دوستان دیگه اگر میتونید به مواردی که من عرض کردم موردی اضافه بکنید یا موارد رو نقد بکنید و یا اگر پاسخ دیگه‌ای به سوال من دارید، لطفا دریغ نفرمایید.