اجرایی سازی شفافیت آراء در مجلس شورای اسلامی

یکی از بهترین معیارهای قضاوت درباره نمایندگان مجلس و ارزیابی عملکرد آن‌ها، رای‌های آن نماینده به لوایح و طرح‌های مختلف است. اعلام عمومی آراء نمایندگان مجلس را می‌توان نوعی حق و تکلیف قلمداد نمود. چرا که از طرفی شفافیت آراء نمایندگان به عنوان طبقه تصمیم گیر در کشور وظیفه هر حکومتی محسوب می‌شود و از طرف دیگر مردم حق دارند که از آراء و تصمیمات نمایندگان خود مطلع باشند چراکه سرنوشت مردم را می‌توان با همین طرح‌ها و رأی‌ها مشخص کرد و این نیز باعث می‌شود که نمایندگان بیش از پیش دقت خود را افزایش داده و توجه بیشتری به رأی خود داشته باشند.

بر همین اساس در پارلمان بسیاری از کشورها رای هر نماینده به لایحه، طرح یا اعتماد به وزرا به صورت آنلاین و عمومی قابل مشاهده است. تا جایی که در بین کشورهای شفاف در این زمینه نام کشورهایی مانند: کنیا، تونس و حتی کلمبیا(مرکز قاچاق مواد مخدر) هم به چشم می‌خورد.

اما متاسفانه در کشور ما این امر به طور کلی مورد غفلت قرار گرفته و حتی به طور غم انگیزی در آیین نامه داخلی مجلس به صورت مصرح مورد خدشه قرار گرفته است. با این بیان که مطابق با مفاد بخش دوم از مبحث سوم آیین نامه اصل بر مخفی بودن آراء گذاشته شده و حتی در برخی از امور بسیار مهم مخفی بودن امری ضروری و غیر قابل تغییر دانسته شده است. این در حالی است که نظر رهبر انقلاب صراحتاً خلاف رویه معمول است و ایشان می‌فرمایند: « مسئول در جمهوری اسلامی عملکرد خودش را به طور واضح در اختیار مردم قرار بدهد؛ این معنای شفافیت است، باید هم بکنند.»
4 پسندیده

حال برای حل این موضوع در آیین نامه داخلی مجلس و به تبع آن اصلاح رویه نادرست موجود در مجلس چه راه هایی قابل پیگیری است؟

یکی از راه های ممکن که شاید بتوان آن را راحت ترین چاره دانست اصلاح عرفی این رویه است. به این معنا که با پیش قدم شدن نمایندگان و ایجاد شفافیت داوطلبانه، شفافیت آراء را تبدیل به یک فرهنگ عمومی در مجلس نمود که البته این راهکار با توجه به تجربیات پیشین (تلاش های صورت گرفته و تقریبا ناکام توسط تشکل‌های دانشجویی و سمن ها) و همچنین پیچیدگی های موجود در فرایند تقنینی کشور (نحوه رای گیری در مورد لوایح و طرح ها در مجلس) و زمانبر بودن آن خیلی قابل اعتنا نخواهد بود.

اما راهکار دیگری که برای اصلاح این رویه قابل پیگیری است اصلاح قانونی این رویه است. اصلاح آیین نامه داخلی مجلس در قالب یک طرح می تواند چاره ی بهتر و قطعی تری برای این مشکل باشد که البته نیازمند معماری مناسب و البته همدلی و عزم همگانی نمایندگان محترم مردم خواهد بود که البته این امر با توجه به اهمیت و آثار عظیم شفافیت آراء، مورد انتظار نیز هست.
1 پسندیده

به نظر می رسد محل قانونی که می تواند در صورت اصلاح، رویه موجود را اصلاح نماید، بخش دوم از مبحث سوم آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی است.

دوم - کیفیت آراء

ماده 122- رأى‏ گیرى در مجلس به یکى از روش‌هاى ذیل انجام مى‏ گیرد:

1- با دستگاه الکترونیکى

2- علنى با ورقه

3- مخفى با ورقه

4- قیام و قعود

تبصره- قبل از شروع رأی‌گیری باید متن یا موضوع مورد بحث برای نمایندگان قرائت و یا اعلام و بلافاصله رأی‌گیری انجام شود. در صورتی ‌که متن اعلام شود و نیاز به قرائت نباشد باید متن رأی‌گیری شده در پاورقی مشروح مذاکرات به طور کامل آورده شود.

رئیس جلسه موظف است با اعلام شروع رأی‌گیری از انجام اخطار، تذکر، نطق یا توضیح جلوگیری کند و پس از حداقل ده ثانیه نتیجه رأی‌گیری را اعلام نماید.

ماده 123- هیأت رئیسه مجلس موظف است مجلس را به وسایل پیشرفته الکترونیکى مجهز نماید تا شمارش عده حاضران در مجلس و اعلام رأى مخالف، موافق و ممتنع با وسایل مذکور ممکن و میسر گردد و نتیجه آراء را در معرض دید نمایندگان قرار دهد. در موارد نقص فنى دستگاه‌ها حداکثر براى یک هفته رأى‏ گیرى با قیام و قعود یا طرق دیگر انجام خواهد شد. تمدید این مهلت با تصویب مجلس خواهد بود.

ماده 124- در مورد ذیل أخذ رأى علنى با ورقه خواهد بود:

هر گاه حداقل ده نفر از نمایندگان به‏ جاى استفاده از دستگاه الکترونیکى و یا قیام و قعود رأى علنى با ورقه را تقاضا نمایند. ابتدائاً بدون بحث نسبت به درخواست، رأى‏ گیرى به عمل مى‏ آید و در صورت تصویب درخواست، اصل موضوع با ورقه و به طور علنى به رأى گذاشته مى‏ شود.

ماده 125- در رأى علنى با ورقه، هر نماینده داراى سه ‏نوع کارت سفید، کبود و زرد است که اسم آن نماینده روى کارت‌ها چاپ شده است. کارت سفید علامت قبول، کارت کبود علامت رد و کارت زرد علامت امتناع است. هنگام اخذ رأى علنى با ورقه، نمایندگان کارت سفید یا کبود یا زرد خودشان را با نظارت دبیران در گلدان‌ها مى ‏ریزند. نمایندگانى که رأى ندهند و یا بعد از اعلام اخذ رأى از تالار جلسه خارج شوند، ممتنع محسوب مى‏ شوند.

تبصره- اسامى موافقان، مخالفان و ممتنعان و کسانى که در رأى‏ گیرى شرکت نکرده و یا بعد از اعلام أخذ رأى از تالار خارج شده‏ اند، بدون اینکه در جلسه قرائت شود، در صورت مشروح مذاکرات مجلس ثبت مى‏ گردد.

ماده 126- در موارد ذیل أخذ رأى مخفى با ورقه الزامى است:

1- انتخاب اعضاى هیأت رئیسه، حقوقدانان شوراى نگهبان، نمایندگان مجلس در نهادها و هیأت‌ها ، مجامع و شوراها و سایر انتخابات راجع به اشخاص

2- انتخابات داخلى شعب و کمیسیون‌ها

3- رأى اعتماد و عدم اعتماد به وزیران و هیأت وزیران و رأى عدم کفایت به رئیس جمهور

4- رأى نسبت به اعتبارنامه نمایندگانی که مورد اعتراض واقع شده‌اند.

تبصره- هیأت ‌رئیسه موظف است کارت‌هاى مخصوصى برای رأى‏ گیرى مخفى تهیه و در اختیار نمایندگان قرار دهد. رأى‏ گیرى به وسیله هر گونه ورقه و کارتى غیر از این اوراق معتبر نخواهد بود.

ماده 127- در مواردى که نتیجه أخذ رأى با قیام و قعود بلافاصله توسط دو نفر از دبیران هیأت رئیسه و یا ظرف پانزده دقیقه بعد از اعلام رأى مذکور توسط بیست و پنج نفر از نمایندگان حاضر در مجلس مورد تردید باشد بدون بحث با ورقه نسبت به تردید به عمل آمده رأی‌گیری خواهد شد. در صورتی که درخواست تردید‌کنندگان به تصویب نصف به علاوه یک نمایندگان حاضر در جلسه برسد نتیجه آن ملاک عمل قرار خواهد گرفت. چنانچه تردید در پانزده دقیقه آخر جلسه باشد، مى ‏توان در جلسه نسبت به تردید رأی‌گیری نمود.

تبصره 1- تردید‌کنندگان باید اسامی خود را شخصاً در برگه مخصوصی در جایگاه هیأت رئیسه ثبت و امضاء نمایند.

تبصره 2- تردیدکنندگان پس از گذشت مدت پانزده دقیقه از زمان رأی‌گیری نمی‌توانند از درخواست خود انصراف بدهند.
2 پسندیده

سلام و روز بخیر
رهبری این صحبت را در دیدار به چه کسانی بیان فرموده‌اند؟

29 شهریور 1388، بیانات در خطبه‌های نماز عید سعید فطر

طرح اصلاحی پیشنهادی شامل اصلاح دو ماده 122 و 123

دوم - کیفیت آراء

ماده 122- رأى‏ گیرى در مجلس به صورت علنی و با دستگاه الکترونیک انجام می شود. مگر مواردی که به تصریح ماده 126 الزاما رأی گیری مخفی با ورقه انجام خواهد شد.

تبصره 1- در صورت عدم دسترسی دستگاه الکترونیک یا به درخواست هیات رئیسه می تواند یکى از روش‌هاى ذیل نیز جایگزین گردد:
2- علنى با ورقه
3- قیام و قعود

تبصره2- قبل از شروع رأی‌گیری باید متن یا موضوع مورد بحث برای نمایندگان قرائت و یا اعلام و بلافاصله رأی‌گیری انجام شود. در صورتی ‌که متن اعلام شود و نیاز به قرائت نباشد باید متن رأی‌گیری شده در پاورقی مشروح مذاکرات به طور کامل آورده شود.

تبصره 3- رئیس جلسه موظف است با اعلام شروع رأی‌گیری از انجام اخطار، تذکر، نطق یا توضیح جلوگیری کند و پس از حداقل ده ثانیه نتیجه رأی‌گیری را اعلام نماید.

ماده 123- هیأت رئیسه مجلس موظف است ابزار و تمهیدات بهره وری از دستگاه الکترونیکى رأی گیری را فراهم نموده تا شمارش عده حاضران در مجلس و اعلام رأى مخالف، موافق و ممتنع با وسایل مذکور ممکن و میسر گردد و نتیجه آراء را در معرض دید نمایندگان قرار دهد.

تبصره- هیأت رئیسه مجلس موظف است نتایج هرگونه رأی گیری علنی را به تفکیک اسامی موافقین، مخالفین، ممتنعین و غایبین به صورت گزارش های هفتگی در پایگاه اینترنتی مجلس منتشر نماید.

2 پسندیده

سند
Democratic Scrutiny, Transparency, and Modalities of Vote in the National Parliaments of the Member States and in the European Parliament
به بررسی متدها و شیوه های رای گیری در پارلمانهای کشورهای عضو اتحادیه اروپا میپردازد و بطور تطبیقی شیوه های رای گیری در هر کدام را مورد مقایسه قرار میدهد.
پیشنهاد میکنم اگر وقت ندارید قسمت 3.2 را همراه با جداول مقایسه ای را مطالعه کنید.
image
Votes in EU Parliaments.pdf (1.6 مگابایت)

2 پسندیده

ممنون
احتمال می‌دادم این صحبت را در دیدار با هیئت دولت یا جمعی از مسئولین دولتی مطرح کرده باشند.
احتمالش هست که اگر این صحبت را برای آرای مجلس استفاده کنیم، طرف مقابل اشکال و شبهه کند.

تازه اونم در فضای فتنه 88 و در مقابل فضا سازی رسانه‌های بیگانه

دیگران - خارجی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، بیگانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، تلویزیونهای مغرض - علیه کسی یا کسانی حرفی بزنند، ادعا کنند که اینها فلان جا خیانت کردند، فلان جا خطا کردند؛ ما هم عین همان را پخش کنیم. این، ظلم است؛ این، مورد قبول نیست. رسانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بیگانه کِی دلشان برای ما سوخته است؟ کِی خواسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند حقائق در مورد ما روشن بشود، که در این مورد بیایند حقیقت را گفته باشند؟ میگویند، حرفهائی میزنند، ادعاهائی میکنند. نباید گفت اینها شفافیت است. این، شفافیت نیست؛ این، کدر کردن فضاست. شفافیت معنایش این است که مسئول در جمهوری اسلامی عملکرد خودش را به طور واضح در اختیار مردم قرار بدهد؛ این معنای شفافیت است، باید هم بکنند؛ اما اینکه ما بیائیم این و آن را بدون اینکه اثبات شده باشد، بگیریم زیر بار فشار تهمت و چیزهائی را به آنها نسبت بدهیم که ممکن است در واقع راست باشد، اما تا مادامی که ثابت نشده است، ما حق نداریم آن را بیان کنیم؛ این آن را متهم کند، آن این را متهم کند؛ از رسانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی بیگانه - رسانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی مغرض انگلیس - شاهد برایش بیاوریم، بعد هم یک نفر از آن طرف پیدا بشود و کل نظام را به اموری که شایسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی نظام اسلامی نیست و نظام اسلامی شأنش بسیار بالاتر است از این چیزهائی که بعضی به نظام اسلامی نسبت میدهند، متهم بکند، این اشکال بر آنها بیشتر هم وارد است. تهمت زدن به یک شخص گناه است، تهمت زدن به یک نظام اسلامی، به یک مجموعه، گناه بسیار بزرگتری است. ۱۳۸۸/۰۶/۲۹

البته مهم اینه که رهبری تعریفی از شفافیت ارائه میدن که البته دقیقا همان شفافیت سیاسی(و نه شفافیت اطلاعاتی) است و به نظر بنده در همه جا قابل استفاده است کمااینکه ما هم تا کنون در همه جا ازش استفاده کردیم از صفحه اول بروشور گرفته تا گزارشات و ابتدای نامه‌ها چون یک تعریف کلی است که ربط زیادی به شرایط نداره. بنابراین در اینجا هم به نظر میشود استفاده کرد.

3 پسندیده

برای ماده 26 اصلاحی در نظر نمیگیرید؟ به نظر میرسد جای اصلاح داشته باشد.
خوب است یکبار حضوری در این مورد صحبت بشود که با چه ملاکی و در کدام موارد باید رای گیری علنی باشد و نتیجه‌ی جلسه را در انجمن بازتاب دهیم.

2 نوشته تبدیل به یک موضوع جدید شدند: شفافیت آراء مجلس منجر به اقدامات پوپولیستی نمی‌شود؟